DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Raymond van den Boogaard boogaard@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

R A Y M O N D   V A N   D E N   B O O G A A R D

1 juli 1999

De Draad wordt deze week geschreven door Raymond van den Boogaard

Non-conformisten

Als Willem Oltmans jonger was, dan had hij vast zijn eigen webpagina om zijn ontdekkingen en meningen, zijn verontwaardiging en loyaliteiten, zijn triomfen en vriendschappen - van dit alles heeft Oltmans er vele - den volke mede te delen - zonder tussenkomst van hinderlijke krantenredacties of anderen die zijn creatieve genie in de weg zitten met grondstoffelijke bedenkingen of schroom, sommige vormen van onbesuisdheid in druk te laten verschijnen.

Dat bedacht ik mij bij het bekijken van de eigen website van Theo van Gogh, nog zo'n moeilijk hanteerbaar talent. Ik wil beiden hier niet op één lijn stellen: de buitenissige journalist die zijn hele leven deuren heeft geopend bij prominenten die anderen het liefst (soms met goede redenen) gesloten lieten (Soekarno, Dési Bouterse, Russische ambassadeurs), en de bij tijd en wijle geniale filmregisseur die een onbedwingbare lust bezit om anderen omstandig in geschrifte voor rotte vis uit te maken.

Maar zij hebben gemeen dat zij non-conformisten zijn in een samenleving die, zoals veel samenlevingen, niet zo heel veel op heeft met non- conformisten. In Nederland is sinds een paar decennia bijna alles mogelijk en toegestaan. Een mooi voorbeeld is Herman Brood, een speedfreak in een vergevorderd stadium die nochtans in heel Nederland - van de kolommen van Privé tot de programma's van de NCRV tot de programma's van de - als in de grond een aardige jongen aan het hart wordt gedrukt.

Maar zowel Oltmans als Van Gogh zijn erin geslaagd zich zodanig te manifesteren dat de nette, redelijke vaderlanders die in veel traditionele media de dienst uitmaken met een grote boog om hen heen lopen. Dat is aan de ene kant begrijpelijk: een non-conformist is goed voor talloze complicaties, en vriendschappelijke aansporingen het wat kalmer aan te doen zijn over het algemeen aan dovemansoren gericht.

Van Gogh heeft, na bij vele publicaties als columnist te zijn weggewerkt, de eer aan zichzelf gehouden en is in eigen beheer een met bewonderenswaardige regelmaat ververste website begonnen om zijn niet- onaanzienlijke gal te kunnen spuwen. Ik weet niet goed of ik hem op deze plaats wel kan aanbevelen: de adjectieven waarmee hij deze week een televisiepersoonlijkheid kwalificeert zouden op deze, eerbiedwaardige website bepaald misstaan.

Maar het is goed dat een ongemakkelijke stem als de zijne niet verstomt, ook al is er dan misschien geen plaats voor. De casus-Oltmans laat dat ook zien: nu de ergste debatten en ruzies rondom hem zijn verstomd, is er eigenlijk brede waardering voor Oltmans' werk. Maar goed dus, dat er bewonderaars zijn die voor Oltmans een fansite voor deze veteraan-nonconformist bijhouden.