DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

T O M   R O O D U I J N

18 juni 1999

Revolutie

Vijf jaar geleden durfde vrijwel niemand te voorspellen dat in Amerika en Canada samen nu bijna honderd miljoen Internet-gebruikers zouden zijn en dat in 1998 de Amerikaanse economie dankzij het web een impuls zou krijgen van ruim 300 miljard dollar. De door Internet-predikers van het eerste uur als Nicolas Negroponte voorspelde omwenteling die deze technologie in de Amerikaanse samenleving teweeg zou brengen, is inmiddels door de werkelijkheid achterhaald. Maar nu moet ook Europa er aan geloven. Volgens een gisteren verschenen studie van het Britse onderzoeksinstituut The Henley Centre, The Impact of the Internet Economy in Europe, zal de 'Internet-revolutie' een even groot effect op onze maatschappij hebben als de Industriële Revolutie in de 18de eeuw - maar dan in een veel hoger tempo. Om de ontzagwekkendheid van de groei aanschouwelijk te maken, becijferde het instituut dat elk half jaar een populatie ter grootte van Groot Brittannië on-line gaat en dat nu de hoeveelheid e-mail al tien keer zo groot is als de gewone post.

Nederland levert volgens de Britse onderzoekers de fronttroepen, dankzij het hoge algemene opleidingsniveau, de actieve rol van de overheid op het gebied van Internet-technologie en het belang dat Nederland hecht aan internationale betrekkingen. Met 2,3 miljoen aangeslotenen (13,7 procent) heeft Nederland verhoudingsgewijs veel Internet-gebruikers. "De huidige mogelijkheden van Internet-technologie verbleken in vergelijking bij wat de komende jaren op ons afkomt", orakelde James Richardson, president van opdrachtgever Cisco Systems. In het rapport wordt een geheel ander wijze van werken, leven, spelen en leren voorspeld, niet nieuw voor degenen die thuis zijn in utopische geschriften als Being Digital van voornoemde Negroponte. Dat de 'vaste baan' zijn langste tijd heeft gehad is al vaker voorzien, evenals de grote vlucht die de Internet-economie zal nemen. Interessanter is de parallel die de onderzoekers trekken tussen de Industriële en de Internet-revolutie. We bevinden ons nog maar aan het begin, menen zij: deze omwenteling zal verder reiken dan destijds de introductie van de stoommachine of die van kolen als brandstof. Overeenkomsten tussen het huidige tijdsgewricht en die van de Industriële Revolutie zijn volgens The Henley Centre de groei van welvaart en handel, toenemende investeringen buitenslands en de verandering van arbeidsverhoudingen, vergelijkbaar met eerdaags de massale migratie van werknemers van het 'veld' naar de fabriek en, naarmate de machines het werk overnamen, weer terug. Er ontstaan volgens het rapport nieuwe, flexibele Internetwerkers, mannen (want de Internet-economie wordt volgens de onderzoekers hoofdzakelijk een mannenzaak) die voor anderen orde scheppen in de grote hoeveelheid informatie, die kopers en verkopers bij elkaar brengen of die zich specialiseren in het optimaal gebruik van de technologie. Onderzoek naar technologische ontwikkelingen is niet meer dan systematisch koffiedikkijken. Wie goed wil beseffen hoe ongewis de Internet-toekomst in feite is, kijkt terug naar 1995: in de zomer van dat jaar introduceerde Netscape zijn browser en speelde Microsoft aan dat front geen rol. De rollen zijn inmiddels vrijwel omgedraaid. In Salon-magazine staat een bespreking van Andrew Leonard van twee boeken over de 'Browser Wars': 'How The web Was Won' van Seattle Times- journalist Paul Andrews, dat het Microsoft-standpunt belicht, en 'Netscape Time', dat de visie van de verslagen concurrent weergeeft. Juist door de partijdigheid van beide boeken is het interessant een vergelijking door een terzake kundige recensent te lezen: dan blijkt hoe amusant en tegelijk bikkelhard de strijd werd gestreden; hoe in feite de revolutie begon vanuit de Netscape-anarchie en werd geïnstitutionaliseerd door de geslepen Microsoft-bureaucratie.

Maar er zijn, zoals bij alle revoluties, nog wat rekeningen te vereffenen. "De strijd is nog bij lange na niet voorbij", schrijft Andrew Leonard. "Netscape moge dan niet meer de favoriete ridder zijn, op het net zijn voldoende gretige kampioenen die bereid zijn de lans op te pakken om zich in het gewoel te begeven. Het conflict heeft dan niet meer de bijnaam Browser Wars', maar de slachtpartij duurt ongetwijfeld voort."