DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

T O M   R O O D U I J N

14 juni 1999

Familienet

"Waar wij hopen, dat wij u kunnen helpen in kontakt te blijven met uw familie en vrienden", luidt de in krakkemikkig Nederlands vertaalde openingszin van de site Kosova - Keep in Touch. "Onze Databank bewaart alleen namen van mensen, de plaats waar zij gewoond hebben en hun e-mail adres, dus u kunt zoeken naar mensen door hun naam en de naam van de plaats waar zij gewoond hebben in onze zoekpagina in te vullen." Aan het vrijwilligersproject Keep in Touch, dat via Internet op drift geraakte Kosovaren wil herenigen, is ook een 'Webforum' verbonden "om anderen voor hulp te vragen of voor onze on-line diskussie".

Heel wat professioneler is het onlangs geopende Family News Network, opgezet door het Internationale Rode Kruis met hulp van grote computer-, telefoon- en softwarefabrikanten. Deze site bevat lijsten met tienduizenden namen van gevluchte Kosovaren, verspreid over tientallen landen. Wie de namen aanklikt krijgt persoonlijke gegevens te zien, evenals details over hun huidige verblijfplaats. Niet alleen kunnen familieleden elkaar lokaliseren, de site maakt ook het uitwisselen van berichten mogelijk. In de kampen rond Kosovo zijn Rode Kruis-medewerkers actief om, met speciaal daartoe ontwikkelde programmatuur, de vluchtelingen te registreren, fotograferen en in de Family News-databank te Genève op te slaan. De Kosovaren wier identiteit bij de grens werd afgenomen, krijgen, met hulp van de nieuwste technologie, de kans de wereld te laten weten dat ze nog bestaan.

Het is de eerste keer dat Internet op deze georganiseerde wijze wordt gebruikt bij de opsporing en hereniging van vluchtelingen. Sinds de Spaanse Burgeroorlog bestond bij het Rode Kruis een standaardprocedure, waarbij met behulp van papieren formulieren en muurkranten, aangevuld met oproepen via lokale radiostations, verwanten bij elkaar werden gebracht. Deze methode voldeed na de Tweede Wereldoorlog en werd nog in de jaren tachtig gebruikt in Somalië en in de jaren negentig in Bosnië. Voor de over de hele wereld in diaspora geraakte Kosovaren werd het wereldwijde web precies op tijd volwassen.

Een andere technologische innovatie waarvan deze vluchtelingen kunnen profiteren is de satelliettelefoon. Als onderdeel van het Family News- project heeft de firma Ericsson een mobiel telefoon-netwerk gebouwd dat het de inwoners van de verschillende vluchtelingenkampen in Albanië en Macedonië mogelijk maakt met elkaar in contact te treden. Andere, onafhankelijke organisaties als het Franse 'Telecom sans frontières', voorzien ook in de behoefte aan telefooncontact. "Naast vanzelfsprekende eerste levensbehoeften als onderdak, voedsel en medicijnen", citeerde de New York Times in dit verband een Rode Kruis-functionaris, "hebben de vluchtelingen het dringend nodig te communiceren met hun verwanten om te zeggen dat ze nog in leven zijn."

De enige triomfator in de strijd om Kosovo is de informatietechnologie.