DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

T O M   R O O D U I J N

10 juni 1999

Bijbenen

Technologische ontwikkelingen volgen elkaar in hoog tempo op, de mens moet het allemaal maar zien bij te benen. Ouderen haken af, kinderen stappen in. In de Groene lees ik een interview met Jeanne Roos, oud-Parool-journaliste, waarin ze terugblikt op de bijna voorbije eeuw. ,,Als ik mensen hoor praten over computers, over Internet, denk ik: allemaal niet meer voor mij'', zegt de 82-jarige Roos. ,,Dat geeft me het verdrietige gevoel dat de karavaan verder trekt en ik achterblijf...'' Mankeert er dan toch iets aan de gebruikersvriendelijkheid van ons moderne gereedschap, als zo'n bij uitstek nieuwsgierige en slimme vrouw afhaakt? Waarschijnlijk wel. Daar staat weer de snelheid tegenover waarmee mijn kinderen computer, cd-rom en Snelnet (een breedband-Internet-experiment van KPN Telecom) omarmen.

Een Nijntje-cd-rom met aanklikbare plaatjes waarbij dan weer de juiste geluidjes moeten worden gezocht is voor mijn dochter van drie elke avond top-amusement. ,,Nog een keer!'' placht ze steevast na haar favoriete tv-programma's - Sesamstraat, Teletubbies - uit te roepen, niet begrijpend dat de eenvoudige tv-kijker het tijdstip van uitzenden niet zelf in de hand heeft. Snelnet komt hier, met het reservoir van alle programma's van de publieke omroep van de laatste 24 uur, precies aan tegemoet. Nu kan ze eindeloos Lars de kleine ijsbeer, Pieletje Peenhaar en natuurlijk de Teletubbies laten herhalen.

Televisie kijken mag een kind niet te lang, vinden ouders, want het is passief en stimuleert geen ‘vaardigheden'. Maar ook hieraan komt de computer tegemoet. Ik moet haar nog wel helpen bij het adres intikken, maar eenmaal beland in het portaal van Disney weet Rosa blindelings haar weg. Ze klikt op het icoontje ‘Worlds of Disney', waar ze kan kiezen voor de universums van Hercules, Mickey, Mulan, Winnie de Pooh en Ariël (bij ons beter bekend als De kleine zeemeermin). Alle Disney-helden worden ingeleid met een geanimeerd prentenboek, waarbij het kind zelf de pagina's kan omslaan.

Een favoriete afdeling van mijn dochter is het Paint Center, waar naar hartelust met verf en spuitbus kan worden gekliederd zonder dat daarna de kleren in de was moeten, de tafel schoongeboend en de kwasten grondig gereinigd. Natuurlijk is het iets anders of je een kwast in werkelijkheid of met de muis aanstuurt, en een geprinte kleurplaat is toch wat fletser dan een echt tekenwerk of schilderij van je kind. Maar het voldoet blijkbaar. Computers bieden ook in kinderspellen, leert de Disney-site, een substituut voor iets dat aan de werkelijkheid is ontleend: lezen, plaatjes kijken, kleuren, tekenen, puzzelen, knippen en plakken. Zolang jij en je kind nog van het origineel op de hoogte zijn, is er niets aan de hand.

De karavaan trekt inderdaad verder, maar er verandert uiteindelijk toch niet zo veel. Neem nou de ouderwetse gewoonte om de burger zijn stemplicht te laten doen in een houten hokje in een gymzaal. In een tijd dat iedereen wel eens met een elektronische telefoniste te maken heeft gehad, weet hoe de telefoon bij meerkeuzevragen te bedienen en er minstens één pincode op na houdt, komt niemand op het idee om de kiezers gewoon thuis hun stem te laten uitbrengen. Een gemiste kans. De opkomst van vandaag toont niet alleen aan dat Europa niet aanspreekt, maar ook dat de gang naar de stembus velen al een gruwel is.

Zelfs Jeanne Roos zou het thuisstemmen als een zegen ervaren.