DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en
schrijf Tom Rooduijn
rooduijn@nrc.nl
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG
T O M R O O D U I J N
26 mei 1999
Krantennationalisten
RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Dat er relatief veel Servische websites zijn wekt geen verwondering:
Serviërs zijn sinds oudsher gepassioneerde krantenlezers, en ook
wat radio en televisie betreft sinds jaren gewend aan een forse keuze.
De Navo-propaganda moge met name in de eerste oorlogsdagen het Internet
als een wapen aan eigen zijde hebben willen voorstellen een sprankje
waarheid in de dictatoriale duisternis in werkelijkheid echter doet de
Servische zijde in het conflict vooral zijn voordeel met de
mogelijkheden van het web. Het drukken en verspreiden van kranten is in
deze dagen van uitvallende stroom en transportproblemen binnen
Servië immers geen sinecure. Maar een Internet-pagina blijft
relatief gespaard voor dit soort problemen, vooral als je de inhoud
kunt plaatsen op de server van Amerikaanse vrienden.
Grappig is dat Politika op Internet met latijnse letters wordt geschreven, in plaats van met cyrillische, zoals de papieren krant. Dat moet de redactie een zekere mate van zelfoverwinning hebben gekost: het cyrillische alfabet is een belangrijk geloofsartikel van Servische nationalisten, totem van de mythische verbondenheid tussen het Servische- en andere orthodoxe volkeren. Waarom de Internet-pagina's niet net zo goed in het cyrillisch kunnen, is onduidelijk een beetje browser heeft immers de software om ze te kunnen lezen. Misschien dat ter redactie tandenknarsend het inzicht heeft postgevat, dat het latijnse alfabet meer publiek oplevert. In ieder geval moet er iemand zijn bij Politika, die elke dag de cyrillische computerbestanden omtypt naar latijnse. Inhoudelijk word je niet echt vrolijk van Politika. Al jarenlang houdt de krant zijn lezers voor, dat het Servische volk het slachtoffer is van een wereldwijde samenzwering die gericht is op de genocide' van alle Serviërs. In het licht daarvan zijn alle daden die er op gericht zijn het volk te verdedigen heldendaden, en geen wandaden overigens de redenering waarmee extremisten van allerlei ethnische pluimage hun gedrag in de ex- Joegoslavische burgeroorlog hebben verdedigd. De Navo-oorlog tegen Servië biedt, zoals men verwacht, ruim stof ter bevestiging van deze visie op het wedervaren van de Servische natie. De bedreiging tegen de Serviërs, tot nu toe vooral gericht tegen het Serviërdom in Kroatië, Bosnië of Kosovo dat de bevolking van steden als Belgrado of Valjevo grotendeels koud laat, heeft hiermee immers ook in de steden van de republiek Servië handen en voeten gekregen.
In schrille bewoordingen schildert en kwalificeert Politika aldus dagelijks het optreden van de Navo als op zijn zachtst gezegd misdadig en wekt de indruk alsof alle mensen van goede wil op aarde dat optreden ten stelligste verdedigen. De in de jaren van het communisme sterk ontwikkelde kunst om een theoretische, verzonnen constructie voor waar af te schilderen, komt de Servische krantennationalisten goed van pas.
Ongewild is de site van Politika dus het bewijs dat Servië wel degelijk een dictatuur is, in weerwil van de visie van Régis Debray en anderen die beweren dat dat nogal meevalt. Zeker: Slobodan Milosevic is een verkozen president en wie iets lelijks over hem zegt in het café hoeft niet te vrezen dat hij die nacht nog van zo'n bed zal worden gelicht. Maar de combinatie van een voor de buitenwereld onbegrijpelijk ideologisch systeem en de beweerde wereldwijde, en oncontroleerbare steun daarvoor in de dichtbij het regime staande Politika dat is toch duidelijk een figuur uit het repertoire van Kim Il Sung en Enver Hoxha. Gelukkig heeft de Servische websurfer nog alternatieven, waarover morgen.