DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

T O M   R O O D U I J N

21 mei 1999

Nooit meer wachten

De kastjes en de computer zijn op de juiste wijze ingesteld, de verbinding is gelegd en het werkt: Snelnet! Voor wie het stukje van gisteren niet las: Snelnet is een experiment van ondermeer KPN Telecom, Surfnet en NOB Interactive. Via een ADSL-verbinding wordt 'broadband'- communicatie mogelijk die twintig keer zo snel is als ISDN. Dat betekent: na het intikken van een adres onmiddellijk contact, dus geen gewacht meer en getuur naar het balkje met de nog te laden hoeveelheden bites en de percentages en seconden die nog je nog te wachten staan. In de tijd die ik daarmee het afgelopen anderhalf jaar heb vermorst, had ik een boek kunnen schrijven.

Op het moment dat ik dit schrijf klinkt op de laptop in mijn werkkamer het geluid van het programma Nova. De live-beelden kan ik zien wanneer ik mijn hoofd een kwart slag draai - naar keuze in een venstertje van 10 vierkante centimeter of full screen. Ook bij de laatste optie zijn beeld en geluid onberispelijk, zij het met nu en dan een hapering. De computer is in één klap een toverdoos geworden: niet alleen kan ik er rechtstreeks de signalen van Nederland 1, 2 en 3 op ontvangen, ik kan met de functie 'Delay tv' ook de uitzendingen van de publieke omroep van de afgelopen 24 uur doornemen. Zo heb ik vanmiddag met mijn dochter van drie even naar de Teletubbies van vanmorgen gekeken, en vanavond naar B & W van gisteren. Als in een programma een passage voorkomt die je niet bevalt, sleep je het eenvoudig met de cursor naar een paar minuten verderop.

De 'streaming-video'-functie vind ik het meest opzienbarend van 'broadband'-Internet. De mogelijkheden hiervan openbaren zich het meest spectaculair in de 'juke-box' op het portaal van de Snelnet-gebruikers (circa 1000 in Amsterdam en 300 elders in het land). Hier kan men naar keuze een nummer uit de MTV-top-40 aanklikken en bekijken. Meteen na het commando een videoclip over de volle lengte en breedte van het scherm te zien voorbijkomen, verschaft niet alleen een prettige sensatie, het biedt de kijker ineens het perspectief van de praktijkervaring. Jaren geleden las ik al artikelen over de te verwachten 'versmelting' van computer en tv, wat ik heel aannemelijk achtte maar niet werkelijk kon doorgronden. Pas nu ik zie hoe het werkt, besef ik hoe ondermijnend dit al op korte termijn kan zijn voor het televisiebestel. Weg monopolie van de zendgemachtigde, weg dictatuur van de uitzendschema's, weg gescharrel met de videobanden.

De computer zoals die nu bij mij thuis is opgetuigd, maakt de televisie ineens tot een uiterst log en statisch apparaat. Ten eerste is er de houding waartoe het apparaat je dwingt, die enige andere nuttige activiteit in de weg staat. Voor de televisie staat een bank om in weg te zakken, achter het computerscherm een spartaanse bureaustoel. Terwijl ik zit te tikken, heb ik geen moment het gevoel iets van het gebodene op Nederland 3 te missen: voor de meeste tv-programma's volstaat immers het geluid (al is het hinniken van Paul de Leeuw geen pretje). 'Kijken' naar 'televisie' vormt in de toekomst slechts een onderdeel van allerlei bezigheden waartoe het apparaat ons uitnodigt.

Reclamemakers en mediaplanners zijn gewaarschuwd. Televisiekijken wordt in de toekomst als radio nu: je doet er iets bij. Zappen is kinderspel bij de activiteiten naast of op het scherm die we in de toekomst gaan ontplooien. Het aanbod en de mogelijkheden zijn in de nabije toekomst dermate overweldigend, dat het afstemmen op en geduldig uitzitten van een eenmalig en lineair uitgezonden programma een anachronisme wordt. Na volgende week beschouw ik een aantal voorbeelden van web-tv en tv op Internet, die aangeven waar het volgens mij over een aantal jaren met de audiovisuele media naartoe gaat. Eerst ga ik een paar dagen met vakantie. Als die niet lang tevoren was gepland, had ik de Pinksterdagen stellig achter het scherm doorgebracht.