DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

T O M   R O O D U I J N

19 mei 1999

Tomlinsons lijst

Wie een wetenswaardigheid onder strikte geheimhouding doorvertelt, neemt voor lief dat het op grote schaal wordt verspreid. Geldt dit principe vaak in het dagelijks leven, op Internet is het een wet; de klucht rond de Britse 'spy list' vormt daarvoor andermaal een bewijs. Richard Tomlinson, een verbitterde ex-agent van de geheime dienst MI6, zou via een Amerikaanse provider een lijst met 115 namen van ex-collega's, hun geboortedata en hun standplaatsen hebben gepubliceerd. Op last van de Engelse regering werd de site uit de lucht gehaald, maar het was al te laat: de kopieën schoten als paddenstoelen uit de grond.

Van het roddelen gaat een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit. De bioloog en schrijver Tijs Goldschmidt schreef in deze krant eens een verhandeling over dit verschijnsel, dat ook in sociale leven van de aap een belangrijke rol speelt. De verspreider van de roddel geniet aanzien, niet alleen vanwege zijn vermogen exclusieve en delicate kennis te kunnen verwerven; je moet hem ook te vriend houden om te voorkomen dat je zelf de volgende keer het onderwerp van roddel wordt. (Zo valt voor de vrienden die 'Tomlinson' ongetwijfeld ook bij MI6 heeft gemaakt weinig te vrezen.) Een roddel is niets zonder een netwerk van distributeurs - daarvan moet Tomlinson (die ontkent voor de spy-list-publicatie verantwoordelijk te zijn) zich rekenschap hebben gegeven. Voor een goede lancering van de Internetroddel is daarom een explosie van publiciteit noodzakelijk - vergelijk de 'blast campaign' in de reclame. Hoe hoger de kringen waarin men zich over de roddel druk maakt, des te groter de sensatiewaarde. Dat de Britse minister van buitenlandse zaken Cook zich persoonlijk met de zaak bemoeide en zeker wist dat Tomlinson achter de openbaarmaking zat, was koren op de molen van de eerste verspreider. Dat gold ook het uit de lucht halen van de spy list-site als resultaat van overleg op het hoogst denkbare diplomatieke niveau.

Uitgerekend waar het de publicatie van geclassificeerd materiaal betreft, zou je een intelligent operende overheid verwachten. Had Cook beschikt over een adviseur die thuis is in Internet-mechanismen, dan had hij over de Tomlinson-kwestie met geen woord in het openbaar gerept. De kool die een goed geïnformeerde en rancuneuze Britse onderdaan zijn regering heeft willen stoven, is meer dan geslaagd vanwege het aanstekelijk enthousiasme waarmee de wraak is opgediend. Wie kennis wil nemen van de lijst en de voorgeschiedenis ervan, vervoege zich bijvoorbeeld op het adres http://jya.com/mi6-list.htm. Hier vindt men op alfabet de "principe- en scrupuleloze individuen" die wereldwijd voor MI6 opereren, opgesteld door "een eerlijke man die vond dat het gedrag van deze organisatie onaanvaardbaar was in een beschaafde samenleving" - een dienst die ondermeer betrokken zou zijn bij "de moord op Diana, Princess of Wales, en haar vriend Dodi Al Fayed". De vader van de laatste, wil het gerucht, zou om die reden mede de hand hebben gehad in wat al 'Tomlinsons lijst' is gaan heten.

Inmiddels doet alweer een tweede lijst de ronde. Beide lijsten zijn te vinden op de site van het Deense 'Kriminalnyt'. De alfabetische lijst zou de 'echte' zijn, beweert de Nederlandse anonymus die eveneens beide publiceert, omdat daarin meer tijd is gestoken (een twijfelachtige argumentatie). De tweede vertoont hier en daar dezelfde namen (zoals Morley, geboren in 1952), en zou wellicht door de Britse geheime dienst zijn verspreid om verwarring te zaaien. Een interessant geval, de Nederlander 'Takov' (alias Mr Helpme) die de moeite nam de spionnenlijsten - inclusief de 'oorspronkelijke site van Tomlinson' - op het net te zetten. Zijn ['Department of Phreaking' (DoP) LINK http://accelr8. hypermart.net/DoP/tomlinson.htm] voorziet ook in een lange reeks adressen en nummers van openbare telefooncellen in grote Nederlandse steden, met de oproep daar eens lekker op kosten van PTT Telecom 'collect' te bellen. Niet alleen in 'real world', ook op Internet staan overheden, instituties en bedrijven tegenover het actieve alternatieve circuit. Om zijn overstap kracht bij te zetten was 'Tomlinson' afhankelijk van de 'Phreaks' aller landen. Zijn actie was pas geslaagd toen die zich over zijn lijst ontfermden.

P.S.:
Rea Schuitert wees mij op een onjuistheid in De Draad van gisteren: in de omschrijving van het Theo van Gogh-logo maak ik melding van het omslag van een pakje Gauloises; dat moet het merk Gitanes zijn. Dank.