DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en
schrijf Tom Rooduijn
rooduijn@nrc.nl
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG
T O M R O O D U I J N
17 mei 1999
Terugblik
De vrijdag afgesloten serie 'Berichten over belegering' oogstte bijval. "Mijn complimenten voor het tonen van het gezichtspunt van de mensen die in de gebieden wonen waar de bommen vallen", mailde Willem Bon. "Wie de tijd heeft voor een zoektocht op Internet, kan deze informatie natuurlijk sowieso vinden, maar ik lees nu juist een krant voor de noodzakelijke selectie en samenvatting; juist ook op Internet. Ga wat mij betreft hier dan ook vooral mee door. Als we in staat zijn tijdens een oorlog beide zijden te belichten (hoe beperkt voorlopig ook), dan hebben we iets geleerd. De verschillen in opvatting tussen beide partijen worden volgens mij verhelderd als duidelijk wordt of het gaat om een verschil in moraal of in feiten(-interpretatie). Als het inderdaad zo zou zijn dat een Europees land een genocide uitvoert, zouden dan ook Serviërs het terecht vinden om met bombardementen in te grijpen?"
Dat is waarschijnlijk wel de mening van Liesbeth Ilic. Zij ergerde zich 'hevig' aan het hoofdartikel in deze krant, waaruit volgens haar 'minachting' sprak over de klacht van Joegoslavië bij het Internationaal gerechtshof. De commentator vroeg zich af hoe Joegoslavië, dat "eerste verantwoordelijkheid draagt voor het verdrijven van de helft van de Albanese Kosovaren", over genocide durft te spreken. Ilic meent dat Joegoslavië nu 'met hetzelfde recht' de westerse alliantie van 'genocide' beschuldigt als waarmee Clinton en de zijnen het omgekeerde deden vóór de dag dat de bombardementen begonnen. "Mag ik uw hoofdredactie er aan herinneren dat er in het hele jaar voorafgaand aan die datum in de strijd tussen het rebellenleger UCK en de Servische politie circa 300 doden waren gevallen aan Albanese en Servische kant samen!"
Wat er zich de afgelopen maanden precies in Kosovo heeft afgespeeld zal pas later blijken, maar ondermeer de videobeelden die van een massamoord bij Izbica naar buiten kwamen doen het vreselijkste vrezen. Vanaf het begin van de bombardementen heeft het volgens Willem Bon ontbroken aan betrouwbaar materiaal dat wèl te vergaren was, bijvoorbeeld over kwesties als: hoe groot is de bevolking van Albanese Kosovaren, hoeveel procent is daarvan op de vlucht, in welke gebieden zitten de Serviërs en waar de UCK-strijders, hoe verhouden die zich in aantallen tot elkaar, etcetera. "Elke vluchteling is er een teveel, maar voor een oordeel over de rechtmatigheid van de bombardementen zou het aardig zijn te weten wat er feitelijk gebeurt."
"Ze denken bij de Navo dat de kranten toch alles voor zoete koek slikken - en terecht", luidt de verklaring van Liesbeth Ilic voor ontbrekende of onjuiste informatie. Ze herinnert aan de melding van de moord op verscheidene prominente Kosovo-Albanezen, die enkele dagen later werd herroepen. "Vanwaar toch altijd die voorzichtigheid waar het iets betreft wat ten nadele van de Navo of ten voordele van de Serviërs zou kunnen spreken, en dat onvoorwaardelijke geloof waar het de zaak van de Albanezen betreft of de slechtheid van de Serviërs?"
Toch heeft Liesbeth Ilic, woonachtig in Nederland, bepaald geen sympathie voor de Joegoslavische president. "Werkelijk, veel Serviërs die ik (hier) ken zouden de verwoestingen en doden en zelfs Kosovo er voor over hebben als ze wisten dat Milosevic weggebombardeerd kon worden, maar niemand gelooft in dit 'happy ending'. Hoe erg ze het onafwendbare verlies van Kosovo ook vinden, zij zien een overwinning van Milosevic, na alles wat er inmiddels gebeurd is, evenzeer als een genadeslag voor hun land. Helaas, van twee slechten krijgen ze beide."
PS: Met de verwerking van het slotstukje van vrijdag, waarin verscheidene Joegoslaven hun vrees voor verbreking van het Internetverkeer uitten, is tot mijn spijt ter redactie iets fout gegaan. Hierdoor zijn de meeste afsluitende aanhalingstekens in de citaten, enkele openings- aanhalingstekens en de meeste accenten en trema's weggevallen. Bij het citeren uit een vage print zijn door mij ook nog eens Slobodan Markovic, auteur van een alarmerende bijdrage aan de Jurist-site , en Slobodan Streckovic door elkaar gehaald. De laatste is de directeur van de Joegoslavische provider Informatika'. Sorry, beide Slobodannen, een nieuwe inktcassette is inmiddels aangeschaft.
Op de dag dat het slotstukje verscheen, stond in deze krant te lezen dat de hier vaak geciteerde anonymus 'Insomnia', assistent-professor Engelstalige literatuur te Novi Sad, een vrouw is - met naam en toenaam. Haar goed geformuleerde en inzicht biedende berichten zijn gelukkig nog steeds te lezen; de dreigende verbreking van het Internetcontact met Joegoslavië was loos alarm. "Internet zal waarschijnlijk nooit worden afgesneden", schreef ze dit weekeinde. "Iedereen, of die nu voor of tegen de bombardementen is, pro- of anti-Servisch, moet ervan doordrongen zijn dat Internet wordt gebruikt door de bloem der Joegoslavische natie: studenten, intellectuelen, hoogleraren, advocaten, wetenschappers - allemaal goed opgeleide, weldenkende mensen die niet gemakkelijk te manipuleren zijn."