DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

T O M   R O O D U I J N

14 mei 1999

Berichten over belegering (slot)

De berichtgeving van Joegoslavische academici, zoals te lezen op de Jurist-site van de universiteit van Pittsburgh, dreigt te verzanden. In een alarmerende email meldde gisteren Slobodan Markovic, directeur van serviceprovider 'Informatika, dat de satellietverbinding met het wereldwijde web met onmiddellijke ingang ('Its only a matter of hour or minute) kan worden verbroken op grond van een Amerikaans decreet aan het bedrijf Loral Orion. "Deze poging", schrijft Markovic, "toont aan dat cyberspace zich niet in een vacuum bevindt en dat overheden er alles mee kunnen en zullen doen wat in hun belang is. (...) Ik roep alle mensen op die nog steeds geloven in de vrijheid van meningsuiting op het net om hun stem te verheffen tegen een beleid van haat, isolatie en intolerantie.

Als Markovic vrees waarheid wordt, staat op de site de laatste bijdrage te lezen van Insomnia, de assistent-professor Engelstalige literatuur te Novi Sad die ik hier al eerder citeerde. Hij vond het bericht over de dreigende sluiting van het Internet-verkeer met Joegoslavië op Hemelvaartsochtend in zijn mailbox. "There we are", reageert hij onthutst. "The overall putting out. Eerst doet de Navo het door de overheid bepaalde nieuws verstommen, om op deze manier de Joegoslaven te doen geloven in het geallieerde nieuws. Nu wil de Navo elf miljoen van ons wegvagen uit het openbare brein. Ze willen ons onze gezichten en stemmen afnemen, en voorkomen dat we verslag uitbrengen van deze ultieme tragedie. Misschien doet de Navo dit om schuldgevoelens over de gebombardeerde onschuldigen te onderdrukken. Het makkelijkst is om slachtoffer in cijfers te veranderen, door hun identiteit te negeren. (...) Wordt Joegoslavië een land zonder verhaal, waarmee het zijn bestaan uitdrukt?

Om kwart over vier werd 'Insomnia die ochtend wakker van een reeks verschrikkelijke dreunen. Met zijn moeder en broer vluchtte hij de schuilkelder in, waar gegiecheld werd om de grote lederen sloffen van zijn vader die hij in de haast had aangedaan. "De Navo heeft, naar later bleek, met zes raketten het al eerder geraakte en gelukkig verlaten televisiegebouw getroffen, evenals de raffinaderij. Het uitschakelen van de televisie beschouwt Insomnia als een bagatel na alle vernielde bruggen, fabrieken, relaistations en schoolgebouwen. "We kunnen alleen maar bidden dat het aantal slachtoffers beperkt blijft. Laat het leven doorgaan, blootsvoets, zonder bruggen, electriciteit en water, zonder nieuws en media. Laat het gewoon doorgaan. Laat ons leven.

Ivanka Besevic poogde die nacht tot twee uur een email te versturen, maar slaagde er niet in zich aan te melden. Via de telefoon vertelde ze haar dochter in Los Angeles over de radiostilte die is opgetreden. "Alle grote demonstraties, protesten en uitingen van verontwaardiging door de verstandigste mensen aller landen worden totaal verzwegen door de belangrijkste media. (...) De toon van de berichten die ik ontvang beangstigt mij. Zelfs de meest welgemeende boodschappen drukken toch hulpeloosheid uit, van niets meer aan de toestand kunnen doen. (...) Een paar vasthoudende, dappere stemmen melden dat ze blijven schrijven, protesteren en demonstreren en dat ze kennis vergaren om welgeïnformeerd en zelfstandig beslissingen te nemen. Zij vormen het sprankje hoop in onze nachtmerrie."

"Ik heb de afgelopen nacht bijna geen oog dicht gedaan door de ontploffingen, sirenes en angst," zei gisteren Olga Besevic. Maar ze is opgelucht dat geen van haar leerlingen uit de vioolklas in de getroffen wijk Panchevo is gedood of gewond geraakt. Bij twee van hen zijn wel thuis de ramen gebroken. "Het meisje vertelde mij dat ze om een of andere reden dacht dat de vliegtuigen altijd vijf bommen droegen. Ze telde de inslagen en wist dan na de vijfde dat het weer veilig was.