DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

T O M   R O O D U I J N

11 mei 1999

Berichten over belegering (4)

,,De grijze hemel is nu onze vriend'', mailde Olga Besevic maandag vanuit Belgrado. Er is blijkbaar weer stroom, de aanvalsvluchten zijn even gestaakt. ,,Ik hoorde van vrienden in verschillende delen van de stad, bij gebombardeerde doelen, dat de toestand verschrikkelijk was. Het onmenselijke gegier en de knallende inslagen; de luchtmassa die ze tegemoet kwam was als een zware muur. Sommige delen van de stad zitten weer zonder stroom en water. Hoewel het tijdelijk is, werkt een grote hoeveelheid uitstekende mensen, zonder te denken aan hun rust of hun familie, aan het dichten van de open wonden in de stad. Ik bewonder ze.''

,,We hadden een nacht vrijuit'', mailde dezelfde dag 'Insomnia'. ,,Helemaal geen sirenes vannacht! We konden onze oren niet geloven - het geluid van stilte overheerste de sombere, paarskleurige hemel. 'Hoe is dit mogelijk?' vroegen wij ons af. De sfeer in mijn huis deed denken aan een actuele grap over mensen uit Vojvodina - bekend vanwege hun goedmoedige karakter - die zich zorgen beginnen te maken als de sirenes staken: ,,Waar blijven de Navo-vliegtuigen? Ik hoop niet dat er iets ergs met ze is gebeurd.''

Op het moment dat Ivanka gisteren met haar dochter in Los Angeles telefoneerde, waren de sirenes weer begonnen. ,,Het klinkt luider nadat we een periode van rust hebben gehad. Nis en Kraljevo zijn weer gebombardeerd. In Valjevo is een hele wijk van de stad weggevaagd, in deze arbeidersbuurt bergen ze de lijken veroorzaakt door de 'Operation Mercyful Angel', zoals de Navo het noemt. Terwijl een deel van het Joegoslavische leger zich aan het terugtrekken is! De president heeft gezegd dat de missie is volbracht en dat de meeste guerilla's van het UCK zijn teruggedrongen, zodat het leger teruggebracht kan worden naar vredesniveau. Dit gebeurt sinds de negende mei. We hopen dat, met minder Nato-bommen, de partijen zich gaan opmaken voor vrede.''

'Insomnia' bekent dat de oorlog hem cynisch heeft gemaakt, omdat die volgens hem aan elkaar hangt van leugens, halve waarheden, manipulatie, allerlei 'faulty intelligence', persoonlijke fantasieën en zieke obsessies. ,,Ik trek alles wat ik hoor of zie in twijfel, alle puinhopen zien er hetzelfde uit (Oklahoma evenaart de Chinese ambassade in Belgrado); alle vluchtelingen uit Kosovo zijn hetzelfde gekleed en rijden in dezelfde tractoren, en ofschoon wordt bericht dat ze onafgebroken binnenstromen, hun totale aantal in de vluchtelingenkampen blijft al vier weken steken op zo'n zevenhonderdduizend; alle Navo-satellietopnamen zien er even onduidelijk en smoezelig uit; alle vluchtelingen, woordvoerders en politici verkopen almaar als marionetten dezelfde praatjes. Opmerkelijk ook hoe de anti-Navo-demonstraties in China op de Servische tv vreedzaam overkwamen, terwijl ze er op BBC World en CNN uitzagen als felle onlusten. Alles in deze oorlog lijkt onecht en gespeeld, wordt gebagatelliseerd of overdreven, en uiteindelijk welbewust afgeschilderd op een manier die een van de partijen tot voordeel strekt.''

Deze constatering sluit aan bij een mail die ik ontving van Liesbeth Ilic, naar aanleiding van De Draad van gisteren. Ik maakte melding van een artikel in het Algemeen Dagblad, waarin de echtheid van de Navo-foto's - gemaakt bij Pusto Selo - van massagraven in Kosovo in twijfel werd getrokken. ,,Uw krant heeft een van deze foto's zelf gepubliceerd, zonder daarbij aan de echtheid te twijfelen'', reageerde Liesbeth Ilic. ,,Toen ik deze foto goed bekeek - ik ben wat dit betreft wat kritischer dan de meeste lezers - viel mij onmiddellijk op dat de foto 'voor' in feite dezelfde foto was als de foto 'na', behalve dat er flink in 'gegumd' was.'' In haar email 'daagt' Ilich mij 'uit' om de foto eens goed te bestuderen, om daarna mijn bevindingen in deze rubriek op te nemen.

,,Het stelt mij buitengewoon teleur dat het NRC en ook u persoonlijk - zo blijkt uit uw commentaar op Besevic - volstrekt niet geïnteresseerd schijnen te zijn in het feit dat de Navo wellicht knoeit met het materiaal dat ze u ter beschikking stelt. Of wil de krant liever niet toegeven dat ze zich zo gemakkelijk en kritiekloos voor het karretje van de Navo laat spannen? Wordt het zo langzamerhand niet eens tijd dat de krant zijn verantwoordelijkheid neemt en duidelijk stelling neemt tegen deze in humanitair, juridisch, politiek, ecologisch en economisch opzicht rampzalige strafexpeditie van de Navo?''

,,Mijn kennis schiet tekort waar het de beoordeling van dit soort materiaal betreft'', schreef ik Ilic. ,,Ondertussen ben ik mij ervan bewust dat beide partijen er alles aan doen de lezer en kijker te overtuigen van hun visie en niet schromen daarbij oneigenlijke middelen te beproeven. Uit het in de rubriek De Draad al dagenlang citeren van mensen die wonen in door Navo-bombardementen getroffen gebieden, moge echter duidelijk worden dat ik (en met mij de krant waarvoor ik werk) niet doof ben voor andere dan Navo-standpunten en -beweringen.''