DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

T O M   R O O D U I J N

6 mei 1999

Berichten over belegering

,,Een rustige nacht - afgezien van de angst'', schrijft 'Insomnia', assistent van de hoogleraar Engelstalige literatuur aan de universiteit van Novi Sad op 5 mei. ,,Angst kan op de lachspieren werken, maar het dient ook het lijfsbehoud. Als je geen angst had, zou je niet leven, want angst alarmeert je om jezelf te beschermen, zoals pijn je waarschuwt dat er in je lichaam iets fout gaat.''

Insomnia schrijft dit op de site die de juridische faculteit van de universiteit van Pittsburgh heeft geopend voor Joegoslavische academici. Op deze afdeling van 'The Law Professors' Network' komen dagelijks weloverwogen, emotionele of woedende berichten binnen uit het land onder vuur. Het zijn zeer leesbare en verstandige emails die de site plaatst, gespeend van oorlogsretoriek of larmoyant gezeur en niet zelden voorzien van een ironische ondertoon.

,,Ik werd wakker om half vijf - thuis en met mijn gymschoenen UIT, wat erop duidt dat ik zelfs symptomen van dapperheid vertoon - '', vervolgt hij, ,,en hoorde vreemde geluiden. Een reeks flitsen kleurde de hemel geel. Ik keek en keek, maar er klonk geen klap. Een ver gerucht klonk. Navo-toestellen? Waarschijnlijk. Ik besloot naar de schuilkelder te gaan. Bij de ingang van het gebouw was een familie uit de buurt, een stel met twee zonen, en allen spitsten hun oren. ,,De kinderen hoorden vliegtuigen en drongen erop aan naar beneden te gaan'', zei de vrouw. Ik glipte naar buiten en voelde de regen druppelen. De lucht rook fris. Oh, hoe fris! Het leek wel of iemand de atmosfeer van geur had voorzien. Piloten die hun aftershave versprenkelen? Niet waarschijnlijk. Het mysterie van het gerucht was opgelost: geen vliegtuigen maar doodgewone bliksem. Geen ontploffingen maar gewoon donder. Ik was zonder reden in paniek geraakt.''

Diezelfde nacht zat in Belgrado de 73-jarige gepensioneerde journaliste Ivanka Besovic zonder stroom. ,,Onze douches zijn koud, de was is vies, en voedsel bederft. Ik ben bang liften te gebruiken, want door de onvoorspelbaar aan en uitgaande stroom raken mensen vast in de lift en moeten er uit worden bevrijd.'' Ivanka Besovic mailt of telefoneert dagelijks met haar dochter in San Fransisco, die de verslagen op de website Sisters under Siege plaatst. Het zijn indringende berichten van een betrokken vrouw, die het leven onder bombardementen voelbaar maakt en - niet al te nadrukkelijk - de lezer voor het Servische standpunt probeert te winnen.

,,In de tussentijd meer bommen, meer mensen gestorven, meer tv-stations gebombardeerd. Een tweede bus beschieten meteen na de vorige misser is zozeer onze gruwel en verontwaardiging voorbij, dat ons alleen nog uitputting rest. Deze keer waren er geen internationale waarnemers, dus de Nato hoefde niet eens de misser toe te geven. Ik vraag me werkelijk af of deze oorlog wel op een of andere manier onder controle is; er is zelfs niet een hele slechte controle. Voor de derde keer komen de bommenwerpers terug en raken de reddingswerkers, een aantal raakte gewond. Niemand kon gedurende twee uur naar de ambulances komen of de doden weghalen vanwege de explosies en bommen. Tot nu toe twintig doden en veertig gewonden.''

Morgen meer berichten over overleven in oorlogstijd.