DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

T O M   R O O D U I J N

12 april 1999

Stemmen over spreiden

De Kosovo-crisis is de eerste 'Internet-oorlog', wordt wel gezegd. Getuigenissen vanuit Joegoslavië en Servië over de angst voor de bommen, de paniek en de heroïek zijn dagelijks in nieuwsgroepen te raadplegen, evenals droevige verslagen van gedeporteerden.

Persoonlijke getuigenissen zijn te lezen op de verschillende propaganda-sites van Servië en de Albanezen. Mensen kennen en ten onder zien gaan aan honger en vervolging is voor een verslaggever een 'verhaal'. BBC- correspondent Ben Brown berichtte gewetensvol over de teloorgang van een schoonmaakster en kokkin die hij in Pristina leerde kennen, die nu, gescheiden van haar familie, in een vluchtelingenkamp in Macedonië ten onder gaat. ,,Nu is zij lichamelijk en geestelijk kapot gemaakt, gescheiden van haar familieleden.''

Brown doet verslag van een bezoek aan het vluchtelingenkamp Blace, waar zijn aandacht wordt getrokken door een schoolmeisje, 'een jonge tiener'. ,,Haar hysterisch huilen schalde door de vochtige en koude lucht'', schrijft hij. ,,Ik durfde haar niet te vragen naar de verschrikkingen die ze had doorgemaakt. Ik had kort daarvoor gelezen in het dagboek van Anne Frank en dit meisje deed mij ineens aan haar denken: een onschuldig, mooi, jong leven dat op zijn kop was gezet en in de knop gebroken.'' Aan de Prinsengracht in Amsterdam, in het Anne Frankhuis, vergapen zich ondertussen dagelijks duizenden aan de gruwelijkheden, de Nederlanders in de Tweede Wereldoorlog aangedaan. Maar dat is geschiedenis.

Toen was er een dagboek om in eenzaamheid de gevolgen van terreur en vervolging te beschrijven. Nu is er een medium waarin dezelfde wanhoop doorklinkt, maar nu is het prompt te lezen, en door iedereen, overal. Bij de BBC Worldservice zijn tussen onthutsende en onthechte antwoorden uit de hele wereld op de vraag of de vluchtelingen de Balkan moeten verlaten ook berichten te lezen vanuit het oorlogsgebied zelf. ,We hebben geen water nodig of nog meer medisch personeel voor de vluchtelingen'', meldt ene Jane vanuit Macedonië, ,,maar we hebben geld nodig! Niemand weet dat we het armste land in de regio zijn. Ik word kotsmisselijk van de hypocrisie van de Amerikaanse en Britse overheid die ons vertelt dat we solidair moeten zijn met de vluchtelingen. We hebben niet eens genoeg geld om onze eigen problemen op te lossen, laat staan die van de Albanezen.''

,,Is er iemand zo stom om te denken dat bommen en raketten helpen om mensen gelukkig en vredig te laten leven?'', schrijft Dragic Mitrovic uit Servië. ,,Twee weken lang bombardeert de Navo mijn land en ik zie geen enkel diplomatiek initiatief vanuit het Westen om vrede te bewerkstelligen. Hun enige weg is oorlog! Dus, mensen uit het Westen, geloof niet in deze propaganda en leugens. Servië heeft veel slachtoffers, 800 duizend vluchtelingen uit de Krajina, en U gelooft dat zij de agressors zijn? Word wakker!''

Opmerkelijk is het kleine verschil tussen voor- en tegenstanders van verspreiding van de Kosovo-Albanezen over niet-Balkan-landen: 58 procent is ervoor, 42 procent tegen. Maja uit Joegoslavië is het oneens met beide standpunten: ,,Niemand zou uit zijn eigen land moeten vertrekken, inclusief Albanezen en Seviërs, of welke etnische groep ook. Maar denkt u dat de mensen in YU willen blijven in een geruïneerd, platgebombardeerd en verlaten land? Een half miljoen mensen heeft het land sinds de Bosnische oorlog al verlaten, en meer zullen volgen. Ik vind dat de Navo, de KLA en de YU-politie moeten vertrekken en bovenal LEAVE US IN PEACE!!!''

Een oproep tot STAAKT HET VUREN op zijn Joegoslavisch.