DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

T O M   R O O D U I J N

6 april 1999

Frontberichten

De berichtgeving vanuit Servië en Albanees Kosovo, een schoolvoorbeeld van wederzijdse 'agitprop'? Dankzij Internet is in deze oorlog dagelijks materiaal beschikbaar voor vergelijkend warenonderzoek. In elk geval schuilt in de verslagen van Servische èn Albanese zijde de paradox van de propaganda: wie doordrongen is van de partijdigheid krijgt, na aftrek van agressie en overdrijving, waarschijnlijk een beeld van het front dat de werkelijkheid benadert.

Het nieuws dat het bevrijdingsfront van Kosovo via Internet verspreidt is het enige uit het gebied. Het UCK wil de indruk van subjectiviteit vermijden door gruwelijkheden zoveel mogelijk met persoonlijke getuigenissen en visueel materiaal te staven. De pagina's van het Kosova Crisis Center openen vandaag met zwartwit-foto's van een treinstation waar in de Tweede Wereldoorlog joden op transport werden gesteld, naast een kleurenfoto van een trein volgepakt met Albanese Kosovaren. Daaronder twee massagraven: een in zwartwit van een Duits concentratiekamp, ernaast een in kleur - vandaag in Kosovo. Onderschriften: 'Europe in the 40's' en 'Europe in the 90's'.

Kosovapress heeft aanwijzingen voor de aanwezigheid van Servische concentratiekampen in Kosovo. ,,Bij de stad Malisheva worden zo'n 15 duizend mannen, vrouwen en kinderen vastgehouden'', tekende het persbureau op uit de mond van de 50-jarige vluchteling Hajrush Morina. ,,De behandeling is daar even barbaars als destijds in de nazikampen.'' De bevolking van Drenica maakt in een oproep 'aan alle internationale instanties' melding van een 'menselijke catastrofe'. In dit gebied sterven mensen, als ze niet door Serviërs worden geëxecuteerd, door landmijnen, ziekte, kou en honger. Het UCK filmde een massagraf en identificeerde 270 lichamen, van ouderen, vrouwen en kinderen, deels gemarteld, verminkt of verbrand. ,,Please act now and save what can be saved'', wanhoopt de bevolking van Drenica, ,,otherwise it will be too late for everything.''

Ook Tanjug, het Joegoslavische persbureau, verspreidt een oproep, gericht aan 'internationale experts, culturele instituten, bij de UNESCO aangesloten landen en het publiek', in dit geval namens het Departement voor de bescherming van de Culturele Monumenten in Belgrado. Het culturele erfgoed, in het bijzonder de architectuur van Belgrado, dreigt te worden verwoest door de bombardementen van de 'neofascistische agressor Amerika en zijn handlangers'. ,,Voor de derde keer in de deze eeuw lopen de monumenten van Europa's bakermat, evenals de identiteit van de Servische natie, het gevaar van de culturele kaart te worden weggevaagd. Als voorbeeld noemt het persbureau de beschadiging door bombardementen van het veertiende-eeuwse Racovica-klooster.

Op de nieuwspagina's van het Servische ministerie van informatie wordt triomfantelijk het geheime transport naar Griekenland gemeld van ,,de eerste 19 gedode Amerikaanse soldaten''. Ze zouden woensdag 'in metalen kisten' vanuit Macedonië naar Thessaloniki zijn overgebracht, en toevallig ontdekt door een Macedonische douaneman. Ook hier de getuigenis ter verhoging van de geloofwaardigheid: Macedonische douane-autoriteiten beweerden ,,persoonlijk de lichamen gezien'' te hebben. Om ongewenste internationale veroordeling van de Navo-agressie te voorkomen zou, aldus het Griekse dagblad 'Athinaiki', waarop Serbianinfo de berichten baseert, de dood van de 'dozijnen soldaten' worden verzwegen.

Ook de Serven hanteren begrippen als 'ethnic cleansing', 'barbaarsheid', 'genocide' en 'menselijke catastrofe' - hier uiteraard veroorzaakt door 'Albanese terroristen' en 'geallieerde criminelen'. Bij Tanjug wordt de situatie in Kosovo als volgt voorgesteld: ,,De agressor veroorzaakt willens en wetens een menselijke ramp door massale manipulatie van de etnisch-Albanese bevolking en het gebruik daarvan als menselijk schild teneinde met Navo-gronddtroepen in Kosovo te infiltreren.'' En ook hier het leerstuk van 'Europe in the 40's': ,,Hitler verleidde destijds, bij de bezetting van Tsjechoslowakije, de Sudeten-Duitsers tot het opeisen van autonomie - precies als Clinton nu doet met de Kosovo-Albanezen bij de overweldiging van Servië.''

De Serviërs slaan in de propagandastrijd hun opponent met stukken: niet eerder werd in de naoorlogse Europese geschiedenis het Hitlerregime zo hypocriet ten voorbeeld gesteld.