DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
VRIJDAG

T O M   R O O D U I J N

8 maart 1999

Revival

De talloze niet door taal- of landsgrenzen gehinderde gemeenschappen die internet bevolken zijn onderwerp van studie geworden. De sociologische faculteit van de Universiteit van Amsterdam publiceert sinds enige tijd een 'virtueel boek' getiteld 'Eigenaardigheden van cyberspace'. Deze 'Bouwstenen voor een sociologie van internet' onder redactie van Albert Benschop vormen een werk in ontwikkeling, dus enige coulantie met de nieuwe 'interdisciplinaire wetenschap Cybersociologie' is geboden. Ter afbakening van het terrein, van Virtueel ondernemen en Leren op afstand tot CyberSex, kan dit een verdienstelijke onderneming zijn.

Toch is het wel frappant te zien hoe op deze faculteit de idealen van een kwart eeuw geleden in digitale gestalte wederkeren. Voor het historisch-materialisme zoals dat er destijds werd gedoceerd, is een soort computersocialisme in de plaats gekomen; de machts- en produktiemiddelen die destijds ter bevordering van de rechtvaardigheid in handen van het volk moesten komen, zijn nu de moderne communicatiemiddelen. Benschop betoogt dat, ter verkleining van ,,de kloof tussen de information-haves en -have-nots'', toegang tot internet ,,als recht geïnstitutionaliseerd'' zou moeten worden. Er dreigt een nieuwe klassenstrijd in deze tijd van het 'Cyberkapitalisme', die zelfs de vorm kan aannemen van 'een nieuwe koloniale oorlog'. Voor de verworpenen der aarde die nog altijd van moderne media verstoken zijn moet zo'n cybersolidariteit uit Amsterdam hartverwarmend zijn.

De berichtgeving rond Linux, het bekendste 'open-source'-besturingsprogramma, roept ook reminiscenties op met de atmosfeer van 'sixties' en 'seventies'. De uitvinder ervan, Linus Torvalds, wordt aanbeden als een hedendaagse Che Guevara. In zijn eentje fabriekte deze Fin in 1991 een alternatief voor de programmatuur waar Microsoft en consorten toen het monopolie op ontwikkelden. Dankzij de inzet van duizenden volgelingen over de hele wereld werd hij de belangrijkste concurrent van Bill Gates - voor Linux-diehards Satans vertegenwoordiging op aarde.

De doorbraak van Linux, dat meer en meer computerfabrikanten op hun produkten beloven te installeren, komt niet toevallig op het moment dat Microsoft door het anti-trust-proces in een steeds kwader daglicht komt te staan. Torvalds neemt graag de rol van David op zich die met eenvoudige maar doeltreffende middelen Goliath verslaat. De man die onder het sympathiek ogende vaandel van de pinguïn de strijd aanbond met de rijkste man op aarde, werd afgelopen week op de Linux- conventie door zijn discipelen onthaald, aldus Reuters, als een ster op een popfestival. De verslaggever signaleerde een hippiesfeer die hem aan Woodstock deed denken: ,,Na de toespraak van Torvalds op het feest in Silicon Valley zaten software-ontwikkelaars en programmeurs getooid met paardenstaarten op de grond pizza te eten.'' Treffende details.

In een portret van USA Today wordt Torvalds als een bescheiden man afgeschilderd, die tevreden is met een eenvoudig salaris als software-ontwerper bij het geheimzinnige bedrijf Transmeta. Zijn Linux-werk kost hem dagelijks een paar uur, maar daarvan is hij bezeten als een ander van ,,de Eiffeltoren bouwen van lucifers'', aldus een ingewijde. Zijn idealisme zat er al vroeg in, blijkt uit het portret. Zijn vader vertelt dat hij Linus op school beloofde 100 Finse mark te betalen als hij een jaar niet snoepte. Daar hield de jonge Linus zich aan, maar zodra het geld kon worden uitgekeerd werd dat meteen omgezet in snoep en in de klas rondgedeeld.

Linux is niet alleen van iedereen, het is ook ter beoordeling en verbetering aan iedere paardenstaart die zich erin wil verdiepen. Met deze verdeling der productiemiddelen staat de ITC-wereld aan de vooravond van een revolutie, als we de aanhangers moeten geloven. Dan gebeurt in de computerwereld wat in de echte wereld uiteindelijk niet slaagde: het collectivisme bedwingt het grootkapitaal.