DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

18 februari 1999

De haatlijst (3)

Vaak weet je bij een krantenbericht door het lezen van de kop en de eerste alinea al genoeg, soms wil je alle details weten en een enkele keer is zelfs dat niet voldoende. Eind vorig jaar sloegen en schopten vijf jongens een argeloze lange-afstandsfietser half dood die, beschutting zoekend tegen de kou, in een betaalautomaat-hokje te Renkum in slaap was gevallen. Tijdens de rechtszitting konden verdediging en reclassering niet genoeg de 'gewoonheid' en 'aardigheid' van de jongens onderstrepen en de 'goed functionerende gezinnen' waaruit zij afkomstig waren.

Vooral het detail van de camera die het in blinde razernij inslaan en - schoppen op het slachtoffer registreerde, is intrigerend. ,,Daarop is ook te zien hoe de jongens na afloop triomfantelijk samenkomen'', meldde de Volkskrant van gisteren. Zo'n stukje lees je uit tot het einde, waar de Officier van justitie, referend aan de zaak-Tjoelker, met de woorden 'complete waanzin' je eigen gedachten vertolkt. Je zou meer van die als hedendaagse Titaantjes afgeschilderde jongens willen weten: hoe zien ze eruit, wat zijn hun interesses? Een hunner zei te handelen uit drift vanwege het feit dat zijn vriendin hem de bons had gegeven, maar inmiddels was het weer aan. Hoe staat die vriendin nu tegenover die jongen, zou je willen weten, en ook: wat betekent het voor ouders als je kind zoiets doet?

Vanmorgen in de krant een vergelijkbaar rechtbankverslag, maar nu de overtreffende trap. Termen als 'complete waanzin' of 'zinloos geweld' zijn hier alleen nog in eufemistische zin van toepassing. Drie jongemannen in de Amerikaanse staat Texas gaven vorig jaar de 49-jarige James Byrd een lift in hun pick-up truck, tuigden hem af op een afgelegen plek om hem vervolgens, de enkels met een ketting aan de truck verbonden, over de weg voort te slepen. Vijf kilometer verderop restte niet meer dan een levenloze, verminkte romp. Van belang te vermelden bij dit voorval in het plaatsje Jasper is, dat het slachtoffer zwart was en de daders blank, en dat racistische motieven aan de moord ten grondslag lagen.

Over de gebeurtenissen in Jasper is meer aan de weet te komen dan over die in Renkum, leert een zoekactie op internet. Bij Associated Press vind ik een brief die de vader van hoofddader John William King aan persbureaus stuurde, waarin hij zijn medeleven overbrengt en verontschuldigingen maakt aan de familie van de vermoorde. ,,Het doet mij veel pijn te beseffen dat de jongen die ik opvoedde en die ik beschouwde als de meest geliefde jongen die ik kende in staat was iemand het leven te benemen.'' De vader eindigt met een oproep elkaar in wederzijds begrip en vrede te vinden: ,,Hate can only destroy.'' Byrd had in de gevangenis gezeten, vermeldt een ander stukje: zes jaar, voor diefstal, maar allang weer op het rechte pad, gescheiden en vader van twee dochters en een zoon.

Ook de familie van het slachtoffer liet van zich horen. Naast een foto van een vriendelijk in de lens lachende James Byrd staat de getuigenis van zijn oudste zuster, die hem kort voor de moord was tegengekomen en hem nog herinnerde aan een familiebijeenkomst, een paar dagen later in de New Bethel Baptist Church. ,,Ik zal er zijn'', sprak James Byrd, ,,mijn pak ligt al bij de stomerij.'' De zuster vertelde aan AP dat haar broer van muziek hield: hij zong graag en speelde piano en trompet. Het liefst vertolkte hij de psalm 'Walk with Me, Lord'. Byrd was een echte family man, aldus zijn zuster. Zijn laatste woorden waren: ,,I'll see y'all. I love y'all. You're my big sister.'' Toen even later de truck met de nummerplaat BE2 454 naderde, stak hij zijn duim op.

En dan de daders. De Volkskrant rept weliswaar over de sympathieën voor de Ku Klux Klan van de groep en hun leider King, maar via een AP- bericht in News Journal kom ik te weten dat de drie, zo was uit hun tatoeages gebleken, sympathiseerden met een 'prison gang' die blanke heerschappij nastreeft, de Arayan Brotherhood, al stonden ze volgens een kenner van dergelijke groeperingen niet als AB-lidmaat geregistreerd. Foto's van de snordragende moordenaars bieden weinig houvast: ook dit zouden aardige jongens uit 'goed functionerende gezinnen' kunnen zijn. Alle drie blijken voor uiteenlopende vergrijpen te zijn veroordeeld. In het gevang maakten ze kennis met de AB, volgens de ingewijde de meest agressieve van de drie belangrijkste 'white supremacist gangs'.

Wie over dat gezelschap meer te weten wil komen, dient zich te vervoegen bij de site van de Southeastern Connecticut Gang Activities Group. Bij deze organisatie, die beoogt gangs en andere gewelddadigheid predikende groepen in kaart te brengen, is een verzameling 'hate' te vinden die de stoutste verwachtingen overtreft. Temidden van een giftig mengsel van godsvruchtigheid, neo-nazisme en blanke superioriteit staat een omschrijving van de groep waartoe Byrds moordenaars behoorden. Er valt te lezen hoe de tatoeage van de Aryan Brotherhood eruit ziet, waar en wanneer de groep is opgericht, wie hun rivalen zijn en wat hun 'filosofie' is: ,,Een mixture van ideologieën van blanke macht van Duitse en Ierse origine.'' Het lidmaatschap is gebaseerd op 'blood in-blood out': ,,Leden plegen een moord om toegelaten te worden en verliezen hun lidmaatschap alleen door de dood.''

Wilden de drie zich met de moord een vaste plaats in de Aryan-beweging verwerven? Als deze daad ze inderdaad een toegangsbewijs heeft opgeleverd, hebben ze er niet lang plezier van. In de cel wacht ze de wraak van zwarte gangs, die volgens ingewijden waarschijnlijk de voltrekking van het doodvonnis overbodig maakt.