DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

12 februari 1999

M'n geld terug!

De pc en het besturingssysteem zijn twee verschillende onderdelen van een apparaat, afkomstig van twee verschillende fabrikanten. Toch denken de meeste mensen dat er geen keuze is en de pc 'nu eenmaal' op Windows draait. Deze verbinding is ontstaan doordat van meet af aan in verreweg de meeste pc's Windows vooraf werd geïnstalleerd, of de koper dat nu wilde of niet. Een automatisme waaruit gewenning voortvloeide - en inmiddels weet de consument niet beter meer. Microsoft wil dat graag zo houden, maar er wordt geknaagd aan het monopolie. Terwijl het bedrijf steeds dieper verwikkeld raakt in de anti-trustzaak wegens de koppeling van Windows met bladeraar Explorer, verzet een groeiende groep computergebruikers zich tegen de koppelverkoop van pc en het Windows-besturingssysteem.

Lang niet iedereen weet dat bij de aanschafprijs van een pc een deel voor de besturingssoftware is inbegrepen. Dat is misschien het gevolg van het feit dat bij de eerste pc's sprake was van een elementair en openbaar besturingssysteem, dat door Microsoft van lieverlede is verfijnd en te gelde gemaakt. Is er aan de gedwongen winkelnering van pc- en softwareleverancier die hieruit is ontstaan, wat te doen? Jawel, het Windows-software-pakket bevat een zogenaamde End User License Agreement (EULA), die door de gebruiker ervan, bij het voor de eerste keer opstarten, met een muisklik moet worden onderschreven. Wie dit niet doet en een ander besturingssysteem installeert, kan zijn geld voor de software bij Microsoft terugeisen.

Er zijn tal van 'open source'-besturingssystemen - waarbij de 'broncode', anders dan bij Windows, vrij toegankelijk is - die op de pc kunnen worden geïnstalleerd. De bekendste is Linux, ontwikkeld door de Zweed Linus Torvalds. Over dit systeem hebben zich talloze computerdeskundigen ontfermd, omdat ze het zien als het doeltreffendste wapen tegen de hegemonie van Bill Gates. Het Linux-besturingssysteem is gratis via internet verkrijgbaar, heeft een grote stabiliteit en kan door iedereen worden aangepast of verbeterd. Velen voelen zich daartoe geroepen, ook in Nederland. Zo'n zestig enthousiaste programmeurs en hackers kwamen op 6 februari bijeen voor de jaarlijkse vergadering van de Linux-gebruikersgroep. Het weekblad Vrij Nederland, dat zienderogen meer nieuwe media in zijn kolommen doet, geeft van die bijeenkomst deze week verslag.

,,Software moet vrij zijn'', zegt een van de Linux-gebruikers. ,,Zolang die gedachte er niet is, blijf je afhankelijk van wat Bill levert. Bill heeft macht en de meeste mensen leggen zich daar bij neer.'' Een collega-Linuxer verzucht: ,,Als Bill de leiding van Linux zou overnemen, zou de software over een jaar over de hele wereld verspreid zijn.'' Dat laatste zou een herhaling van de geschiedenis betekenen, want binnen twee jaar zou de broncode gesloten zijn en binnen drie jaar zouden alle pc's met het nieuwe systeem worden afgeleverd.

Vooralsnog lijkt de terugeisactie en de gratis verspreiding van open-bron-software het beste wapen, in de hoop dat computerfabrikanten inzien dat de koppelverkoop niet vanzelfsprekend is. Het verzet tegen de software-monopolist neemt inmiddels de vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid aan. Aanstaande maandag is uitgeroepen tot Windows Refund Day. Op die dag worden alle kopers van pc's die geen genoegen nemen met hun ingebakken besturingssysteem opgeroepen massaal hun geld terug te eisen bij leverancier Microsoft.

Maandag meer over deze actie, zie alvast de M'n geld terug!-site van Linux Mall. Reacties op dit vraagstuk zijn van harte welkom op nevenstaand e-mail-adres.