DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

8 februari 1999

Naspeurbaarheid

Winkelen, bankzaken doen en andere transacties afsluiten via internet heeft de toekomst, dat is niet alleen de verwachting van de bedrijven die zich hierin specialiseren, maar ook van de speculant. Bedrijven die internet als verkoopkanaal kiezen kunnen vrijwel zonder uitzondering rekenen op een overspannen belangstelling van beleggers, meestal zonder dat er nog maar een cent winst is gemaakt. Als belangrijkste obstakel voor deze moderne vorm van goudzoeken (of 'loterij', zoals bestempeld door de Amerikaanse bankpresident Greenspan) gold tot dusver de onbetrouwbaarheid van het betalingsmechanisme. Wie is de koper, wat is zijn kredietwaardigheid, kan hij persoonlijk verantwoordelijk worden gesteld?

Terwijl hard wordt gewerkt aan een universeel afrekensysteem door banken, leveranciers en software-ontwikkelaars, meende de belangrijkste chipfabrikant ter wereld, Intel, aan dit vraagstuk ook een steen te kunnen bijdragen met de inbouw van het 'Processor Serial Number' (PSN) in Intel's Pentium Processor III, die in maart op de markt komt. Iedereen die zich, uitgerust met deze nieuwe chip, bij een site of kletsbox aanmeldt, was de gedachte van de producent, is traceerbaar dankzij een onvervreemdbaar en uniek 'serienummer'.

Belangengroepen voor privacy op internet die luisteren naar namen als de American Civil Liberties Union en de Electronic Privacy Information Center tekenden protest aan. Resultaat is dat de nieuwste Pentium Processor nu is uitgerust met een 'aan'- en 'uit'-knop waardoor ook zonder datasporen zou kunnen worden gesurfd en gekletst. Maar de tegenstanders zijn nog niet gerustgesteld. Op de site Big Brother Inside staat te lezen waarom ook dit systeem de naspeurbaarheid van het internettende individu te gemakkelijk maakt.

,,Wij concluderen dat het strijdig is met het algemeen belang dat is gediend met privacy'', schrijft de Electronic Privacy Information Center op zijn Big Brother-homepage, ,,om de processor met PSN wereldwijd over de computermarkt te verspreiden.'' Een belangrijk argument tegen de processor is ook dat hackers, ondanks de 'aan-' en 'uit'-knop, nu toch gemakkelijker toegang krijgen tot persoonlijk Internetgedrag of tot het nummer zelf, dat ze zich kunnen toeëigenen. Bovendien zouden sites en software zodanig kunnen worden ingesteld, dat ze alleen toegankelijk zijn wanneer de het PSN-nummer 'aan' staat.

Hebben we hier inderdaad te maken met een privacy-bedreigende innovatie, of met een geval van internet-paranoia? Moeten we voor betrouwbaar handelsverkeer op internet onze anonimiteit desnoods maar opofferen? Of krijgt door steeds grotere elektronische naspeurbaarheid Orwell's angstvisoen nu werkelijk gestalte?

Wezenlijke vragen voor het net van de toekomst.