DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

5 februari 1999

Spraakherkenning

Even leek Nederland het middelpunt van de digitale wereld. Op de dag dat Harry Knowles het filmfestival in Rotterdam bezocht, had Wim Kok een ontmoeting met Bill Gates. Het bezoek van de laatste was aanleiding voor Netwerk om de rijkste man op zijn thuisbasis te Redmond te bezoeken.

De reportage had veel weg van een expeditie naar een geheimzinnige sekte. De cameraploeg werd voortdurend door leden van Microsoft Security aangehouden en op papieren gecontroleerd, binnen werden de verslaggevers permanent bewaakt door gewiekste voorlichters. Precies een kwartier had de topman beschikbaar voor een gesprek met de Nederlanders, verder moest Netwerk het maar doen met zijn ondergeschikten. Waaronder twee Nederlanders. Die waren vol lof en bewondering voor hun leider, voor wie ze bereid waren zeven dagen per week zo'n dertien uur te werken. Een enkele keer kwam het voor dat de vruchten van hun noeste arbeid aan Hem persoonlijk moesten worden voorgelegd. Dan deed je vanzelfsprekend de nacht tevoren geen oog dicht. Toch werden de werkzaamheden omschreven als 'relaxed'. De kritiek van 'visionair' Gates was hard maar rechtvaardig, verzekerden de Nederlanders, maar zo nodig spaarde Hij de denkbeeldige roede niet.

En meer van dat soort hagiografische zelfopoffering.

De Grote Leider Zelf had weinig te melden, zoals ook al gebleken was uit de verslagen van de speech die hij in Nederland hield. En geen woord over de anti-trustzaak, zo had hij ook bij de Netwerk-ploeg bedongen. Dus hoorden we bespiegelingen over wat de computer van de toekomst zoal vermag. Door steeds krachtiger machines en Microsoft-innovaties ligt software voor spraak- en schrijfherkenning voor 'honderden miljoenen mensen' in het verschiet. Het hoofd research Kajiya, een Indiaan-achtige man met dun hippiehaar, zei dat computers zich meer en meer aan de mens gaan aanpassen - in plaats van omgekeerd. Het einde van het bureau-apparaat met het scherm, de doos, het toetsenbord en de muis is in zicht. De toekomst is aan de verborgen computers, die de contouren van de gebruiker en zijn stem herkennen. We zagen hoe een scherm het konterfeitsel van zijn gebruiker onderscheidde van dat van de verslaggever en hoe een onderzoeker al klappend in de handen twee bekkens op het scherm ten gehore bracht.

Een goed geprogrammeerde voorlichtster schakelde in het huis van de toekomst al pratende tot haar afstandsbediening de lichten aan en uit (wat eerst niet lukte) en toonde 'coole' produkten als de pianola van morgen: een meubel met toetsen voorzien van software om te doen alsof de gebruiker speelt, en dat, indien iemand wel bij machte is te spelen, behalve piano- ook gitaar- of desnoods helicopterklanken voort kan brengen. Ook kregen we een demonstratie van 'web-tv-plus' waarmee een e- mail kan worden voorzien van - al of niet bewegende - beelden, die ook door een geadresseerde zònder computer gewoon op de televisie kunnen worden bekeken. ,,Onze produkten brengen mensen nader tot elkaar'', sprak de voorlichtster glunderend. Op de vraag of al die herrie en dat contact via schermen niet juist vervreemdend is, had ze plots geen antwoord.

Later op de avond werd de kijker in het Journaal een blik gegund in een 'management cockpit' die volgens het bedrijf SAP in de plaats komt van de directiekamer: een geheel met schermen behangen ruimte waarop - uiteraard met 'natural language' te bedienen - staafdiagrammen die de financiële toestand in de wereld laten zien. De chirurg van de toekomst hoeft óók alleen nog maar zijn stem te gebruiken. De robot die hij toespreekt hanteert het mes, in het Sint Anthonius Ziekenhuis te Nieuwegein wordt er al mee geëxperimenteerd. Bij 'telegeneeskunde' kan de specialist zelfs een operatie in het buitenland uitvoeren terwijl hij thuis zijn commando's geeft. Ook handig bij besmettingsgevaar.

De ergst denkbare handicap in de volgende eeuw: stemverlies.