DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

29 januari 1999

Holbewoners

,,In de virtuele winkelcentra geldt op dit moment een beetje hetzelfde als op de markt: veel kijken, niet kopen.'' Dat is de voornaamste conclusie van een experiment van het blad Computer Idee om twee van zijn medewerkers een week in een bunker te laten doorbrengen, die zich uitsluitend met bestellingen via Internet mochten behelpen. Alle woeste voorspellingen over en de hoge beursnoteringen van on-line-winkels ten spijt, komt - althans in Nederland - het kopen op het net maar niet van de grond. Winkeliers doen niet veel moeite hun goederen via Internet verkocht te krijgen, concludeert het blad, en gebruiken het medium meer als uithangbord of veredeld telefoonboek.

Het idee van Computer Idee van de Internet-afzondering is niet nieuw. De schrijvers Rogi Wieg en Helga Ruebsamen lieten zich jaren geleden achtereenvolgens in een ruimte op de Euromast opsluiten, met uitsluitend het gezelschap van een beeldscherm met Internetaansluiting. Hier was de ijskast al gevuld met proviand voor de periode van afzondering, dus er hoefde niets on-line te worden besteld. Voor de VPRO-radio en de Volkskrant deden ze verslag van hun Internet-ervaringen. Als ik het mij goed herinner, bracht Ruebsamen er opgetogen en Wieg walgend de tijd door.

De proefpersonen van Computer Idee zitten er op de foto, gemaakt in de atoomschuilkelder onder het gemeentehuis van Dalfsen, niet bepaald opgewekt bij. ,,Voor ons is dit betonwalhalla één week lang, zeven dagen, 168 uur, ons huis, ons hol en onze sluis naar Planeet Internet'', schrijven ze. ,,We voelen ons digitale holbewoners die op zoek zijn naar voedsel, die zich mengen in de moeilijke strijd om het dagelijks bestaan.'' Maar de mogelijkheden in Overijssel om dagelijks on-line een behoorlijk voedselpakket te bestellen vallen tegen.

Tot de 'on-line winkelsuccessen' rekenen de redacteuren de bestelling van een vijf-gangen-menu en een lunch à F200,- , twee kroppen sla, zes zakken pepermunt, twee taarten en twee zoute haringen. Toch constateren de twee dat het assortiment 'moeilijk houdbare' goederen - in tegenstelling tot boeken en cd's - bijzonder moeilijk via Internet naar huis te krijgen is. ,,De bakkers, slagers, supermarkten en slijterijen hebben het pad naar de digitale snelweg nog lang niet betreden.'' Verder stellen ze vast: ,,Betalen via Internet blijft het voornaamste obstakel voor een definitieve doorbraak.''

De computerredacteuren zien één belangrijk obstakel over het hoofd: de bezorging. Waarom zou een bakker of slager die nooit het plan heeft opgevat zijn goederen aan huis te bezorgen, dat met de komst van een electronisch netwerk ineens wel gaan doen? Vroeger, ja toen wilde de melkboer bij ons thuis nog wel elke ochtend drie trappen op om twee flessen melk op de overloop te zetten - en zo bij nog vele tientallen andere klanten. Wat waren de klanten van meneer Sloothaak, want zo heette hij, bedroefd toen hij besloot zijn zuivel nog uitsluitend in de zaak te slijten. Maar wat waren meneer en mevrouw Sloothaak en zijn drie kinderen gelukkig, dat ze niet meer elke ochtend door weer en wind met die klotekar de straat op moesten!

Het is een hardnekkig misverstand bij Internetgelovers: eens gloort de dageraad van de 'definitieve doorbraak'; iedereen zal eraan geloven en delen in de zegeningen - en wie daar nu niet alvast op inspeelt is een sufferd en een dief van de eigen portemonnee. Maar de werkelijkheid is ingewikkelder en weerbarstiger. Ik heb ook een computeridee: Als die bakker of slager ineens bereid zou zijn geweest - jaren nadat die slavenarbeid is afgeschaft - weer met zo'n zwaarbeladen kar of fiets de buurt in te trekken, dan had hij daar toch allang via zijn zaak, folders, het plaatselijke sufferdje, de huis-aan-huis-krant, de gele gids en mondreclame ruchtbaarheid aan gegeven?

Daar heb je toch zo'n wereldwijd web niet voor nodig?