DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

6 januari 1999

Voorspelling (3)

Op de dag dat Internet-aandelen de Dow Jones-index naar ongekende hoogte stuwden en Amazon.com meldde dat de verkoop het afgelopen kwartaal was verviervoudigd tot 250 miljoen dollar, maakte in Nederland Van Dale bekend dat de woorden internet, cyberspace, browser en provider in de nieuwe dertiende editie van het nog dit jaar te verschijnen 'dikke' woordenboek zullen staan. Internet is, zoals dan wordt gezegd, 'niet meer weg te denken' uit het dagelijks bestaan van de westerse mens. Maar wat dóen we er eigenlijk mee?

Annelou Verboon in Los Angeles kan zich een leven zonder Internet al niet meer voorstellen. Ze onderhoudt via het medium contact met het vaderland, zowel door de Nederlandse krant-on-line te raadplegen als door met vrienden aan het thuisfront te e-mailen. In de VS, constateert zij, beschikt vrijwel iedereen die zij kent over Internet. Wat doen zij er zoal mee? ,,Nou, al die dingen die je kan doen: kletsen in babbelboxen, vieze plaatjes naar elkaar sturen (ik heb iedereen die mijn brievenbus daarmee bevuilde streng toegesproken en ben nu porno-vrij) maar ook, even kijken hoe laat de film begint en waar hij draait (als je de pagina gebookmarkt hebt sneller dan in de krant zoeken, openslaan en de juiste film vinden), even naar dingetje e-mailen dat ik wat later ben, even naar een groep mensen e-mailen hoe laat we elkaar waar ontmoeten, boeken kopen bij Amazon. Onderbroekjes nodig? Victoria's secret's homepage helpt. Boodschappen doen? Kan net zo goed via Pink dot on line, die brengen alles wat je wenst voor drie dollar aan de deur hier in LA.''

,,Ik denk niet dat u gelijk heeft, Internet wordt groter en logger en naarmate er meer mensen mee werken gaan de veranderingen trager'', reageert Richard Haarsma op De Draad van afgelopen maandag en dinsdag, waarin ik me waagde aan een blik in de toekomst van het nieuwe medium. ,,Als je kijkt naar de overeenkomsten tussen nu en zes jaar geleden kan je concluderen dat de techniek niet wezenlijk veranderd is, er wordt nog steeds met modems ingebeld om een connectie aan het op TCP/IP gebaseerde net te verkrijgen. Alleen de hoeveelheid informatie is veranderd, er is 20 procent meer informatie en 80 procent meer junk bijgekomen. Wanneer deze lijn wordt doorgezet, zal het Internet over 6 jaar grofweg er hetzelfde uitzien, misschien minder porno, meer winkels en diepgaanderende informatie van bedrijven. Zoals de telefoon niet de post heeft verdreven, de televisie niet de radio, de auto niet de fiets, zal Internet niet de televisie gaan verdrijven.''

Volgens Verboon zet deze ontwikkeling wel degelijk door. ,,Mijn punt is, alles kan hier via het internet en alles wordt gedaan via het internet. Misschien nog niet door iedereen, maar gezien de prille leeftijd van het medium door een enorme groep mensen. Niet alleen maar mensen uit één laag van de bevolking, maar veel uiteenlopende mensen gebruiken het nu al voor entertainment, informatie, boodschappen. Die groei in gebruiksmogelijkheden zie ik nog niet zo snel stoppen, maar doorgaan naar plekken die we nu nog niet eens kunnen bedenken. Als ik kijk naar hoe het net hier in Amerika na een paar jaar al een groot onderdeel aan het worden is van heel veel mensen hun dagelijks leven, dan lijkt het me sterk dat uiteindelijk Nederland niet ook meer gaat websurfen en gebruik maken van de mogelijkheden die het net biedt.''

In de voorspelde versmelting van computer en televisie gelooft Richard Haarsma evenmin. ,,Aan de drukte bij de providers te oordelen wordt er veel ge-Internet tijdens de uitzendingen van 'Onderweg naar de bold in goede tijden'. Moeders kijkt tv en vaders speelt met de computer, kan hij mooi stiekem vieze plaatjes kijken want de PC staat toch op zolder. Hoe wil je dit combineren? Technisch kan het, maar organisatorisch? De ontwikkelingen van systemen verloopt bijna altijd via e-macht curven - snel in het begin, langzaam op het eind - en zal nooit 100 procent perfectie bereiken. Auto's vliegen nog steeds niet 100 kilometer op een liter water. Nee, nog 2 à 3 jaar en de ontwikkeling staat zowat stil, Internet is wat het is, en we gaan ons met z'n allen weer op een nieuwe uitdaging storten.''

Nico Snijders reageert op de in De Draad van gisteren geciteerde professor Zijderveld, die zei: ,,We krijgen dankzij de computer een overvloed aan informatie en feiten, zonder dat de achterliggende betekenis er nog toe doet''. De cultuursocioloog citeerde in dat verband de 19de eeuwse Amerikaanse schrijver Henry Thoreau, die zei: ,,We hebben grote haast gemaakt met de aanleg van de telegraaflijn tussen Maine en Texas, maar de vraag is: Heeft Maine Texas iets te melden?''

,,Met Internet ligt het toch iets anders'', meent Snijders. ,,Het is niet de vraag of Maine Texas iets te melden heeft maar of Texas iets van Maine te weten wil komen. Het is niet de aanbieder van informatie die de waarde bepaalt maar de ontvanger. Als iemand een overvloed aan informatie en feiten ontvangt dan zal diegene daar wel om hebben gevraagd. Juist via Internet is het mogelijk om gericht informatie op te vragen. Het in het artikel aangehaalde voorbeeld van de discusviskwekers geeft juist de waarde van Internet aan in plaats dat het daaraan afbreuk doet. Hoeveel discusviskwekers wonen bij je in de buurt? Juist via Internet kan contact en informatie-uitwisseling ontstaan.''

Volgens Snijders worden in de citaten van Zijderveld en de Internet-adviseur Monique van Dusseldorp tegenstrijdige meningen weergegeven. ,,Aan de ene kant wordt gezegd dat er een overvloed aan informatie is. Aan de andere kant wordt gewaarschuwd voor het leven op eilandjes. Het zal allebei wel waar zijn. De Internetter zal zelf wel selecteren welke sites hij "leuk" genoeg vindt om als bookmark of startpagina te gebruiken. Van deze hele NRC-site bezoek ik dagelijks de rubriek De Draad. De rest van de site laat ik links liggen. Zo doe ik dat met verschillende sites. Is dat jammer? Voor u misschien wel, voor mij niet. Het voorkomt dat ik een overvloed aan informatie en feiten ontvang (die ik dus niet wil hebben) en beter op de hoogte blijf van zaken die mij wel interesseren. Er is naar mijn mening juist geen sprake van oppervlakkigheid maar van verdieping. Uiteraard alleen voor degenen die dat zoeken.''

Ook Verboon plaatst kanttekeningen bij Van Zijdervelds cultuurpessimisme. ,,Ja, je kan natuurlijk zoals meneer Zijderveld hardnekkig terug willen gaan. Maar is het niet veel leuker en spannender om deze nieuwe wereld te verkennen en binnen dat gegeven een prettiger wereld te maken? Los van wat er verder mogelijk is kan je ook via het net Tolstoj's Anna Karenina bestellen, lekker dik boek wat ze dan een paar dagen later bij je thuis brengen en terwijl je dat leest bekijken wat er verder over de man op het web staat. Niet genoeg? Plaats zelf wat en draag zo bij aan het verbeteren van de kwaliteit van de informatie die er te verkrijgen is. Aan de andere kant, dat (erg goeie) boek is dan misschien wel oud, maar het gaat net zo goed over het verval van gezin, kerk en staat. Dus misschien heeft die ideale samenleving, waarin iedereen perfect was, altijd geinteresseerd en stabiel, wel nooit bestaan.''

Alle inzenders hartelijk bedankt.