DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

4 januari 1999

Voorspelling

In de Volkskrant van zaterdag werd in de bijlage Stroom over twee pagina's een overzicht gegeven van Internet in wezen en tijd. Wat dat laatste betreft: nog maar zes jaar geleden, memoreerde Francisco van Jole, was Internet ,,een overzichtelijk bos met hier en daar een boompje''. De scribent beschrijft de traagheid van de toenmalige pc, het pre-web-tijdperk (,,Internet was een reeks van letters en amper begrijpelijke commando's'') en de gebruikers: ,,Wetenschappers en studenten die het netwerk tevens aanwendden voor activistische doeleinden.''

Kijken we nu naar het World Wide web, dan is dat een - om ook eens een treffende metafoor te gebruiken - (alles behalve subversieve) toverdoos vol om aandacht vragende folders, reclameslogans, particuliere rariteiten, nieuws en amusement. Het in aanleg zo serieuze en wetenschappelijk gefundeerde web is de weerspiegeling geworden van voorname menselijke behoeften: geld verdienen en uitgeven, publiciteit maken en consumeren, bloot etaleren en bekijken. Dankzij Internet is veel van wat zes jaar geleden nog niet tot het publieke domein behoorde openbaar gemaakt - en dat is lang niet altijd verheffend. Daarnaast heeft het net ervoor gezorgd dat, in allerlei vormen en variëteiten, individuele Internet-gebruikers wereldwijd nader tot elkaar kwamen - met alle voor- en nadelen van dien.

Het is in deze tijd van terug- en vooruitblikken misschien aardig eens een blik te werpen op het net zes jaar later. Niemand kon in die anarchistische jaren rond 1993 voorzien waar het met Internet naartoe zou gaan. De razendsnelle ontwikkelingen in het verleden in aanmerking genomen, waag ik mij met een voorspelling over het net in 2005 op zeer glad ijs. Maar vooruit:

Over zes jaar is er een apparaat dat, toegesproken door de gebruiker, over het web zoekt naar pagina's en sites òf audiovisuele signalen doorgeeft: de aanvulling van de hardware-industrie op de 'versmelting' van televisie, radio en Internet. Het platte scherm dat als een schilderij aan de muur hangt, geflankeerd door twee elegante maar loepzuiver geluid voortbrengende boxjes, biedt de gebruiker een onuitputtelijke, op afroep beschikbare bron: van encyclopedische informatie tot speelfilms, van een concert tot het laatste nieuws, van een wandeling door een bekend museum tot een driedimensionaal spel met iemand aan de overzijde van de oceaan.

We e-mailen straks geen tekst meer, maar een gesproken en 'gefilmde' boodschap, een innovatie die tevens tegemoet komt aan het bezwaar van de 'avatar', het onder vermomming op het Internet opererende individu. Er zal over zes jaar een universele, nauwelijks vervalsbare 'handtekening' zijn, bijvoorbeeld op basis van een blauwdruk van uw iris. Die maakt niet alleen transacties op Internet betrouwbaarder, maar neemt voor een deel ook degenen die zich met kwade bedoelingen op het net melden wind uit de zeilen. Overigens zal het over zes jaar gedaan zijn met de vrijgevigheid die nu voor het web nog zo kenmerkend is: voor vrijwel alle spellen, films, amusements- en informatiediensten zal dan moeten worden betaald. Het web wordt uitgerust met miljoenen 'taximeters' die bij u precies in rekening brengen wat u heeft afgenomen. Moeilijke tijden breken dus aan voor ouders met nieuwsgierige kinderen: hoeveel surfvrijheid laat mijn portemonnee straks toe?

De mediamarkt ziet er over zes jaar waarschijnlijk heel anders uit dan nu: er is op grote schaal gefuseerd of er zijn allianties aangegaan tussen software- en informatie-industrieën, tussen kabel- en amusementsbedrijven en tussen persconglomeraten en omroepen - en in alle andere mogelijke combinaties. Maar daarover een volgende keer.