DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

3 december 1998

Nulzessen

Hoezeer de mobiele telefonie is doorgedrongen in alle lagen van de Nederlandse bevolking, bewees een kind dat ik onlangs tegen een traditionele beller hoorde zeggen: ,,Nee, mijn moeder is er niet, u moet haar even nulzessen.'' Ik nulzes, jij nulzest, wij nulzessen. Het omslagverhaal van HP/De Tijd is deze week gewijd aan de aantrekkingskracht die 'het mobieltje' of 'de GSM' uitoefent op scholieren. De zaktelefoon evenaart als statussymbool inmiddels de trendy sportschoenen en de merkkleding.

In deze rubriek ging het een paar keer over de toenemende greep van de commercie op het kind, zelfs op de baby en peuter. Ook de fabrikant van mobiele telefoons laat deze doelgroep niet ongemoeid, het credo indachtig dat opgroeiende kinderen trouw blijven aan het merk ,,waarmee op jonge leeftijd een commerciële relatie wordt aangegaan''. The Sunday Times introduceerde enige tijd geleden onder de kop 'Baby, it's for you' een nieuwe generatie mobiele telefoons. De Zweedse fabrikant Ericsson, meldde de krant, werkt aan de ontwikkeling van GSM's voor kinderen vanaf drie, waarbij grote toetsen met in blokletters 'Vader', 'Moeder' of Thuis' - en voor de allerkleinsten foto's daarvan - de gewenste bestemming aangeven. Niet eens zo'n grote stap na de kinderwalkman, de kindercomputer en kindercreditcard.

Vaak wijst een artikel in HP/De Tijd een trend aan die in werkelijkheid slechts een nieuwigheid in kleine kring betreft. Met het stuk 'De triomf van de tienertelefoon' ligt het anders. Als de zaktelefoon niet nu al grootscheeps op het schoolplein is doorgedrongen, zoals het blad stelt, zal dat binnen afzienbare tijd het geval zijn. Eind volgend jaar zullen er naar verwachting vier á vijf miljoen mobiele bellers zijn, daarna duurt het nog geen tien jaar alvorens het aantal draagbare telefoons de hoeveelheid vaste toestellen heeft gepasseerd. De jongeren die nu met het apparaat opgroeien, zoals een oudere generatie met zaklamp en transistorradio, kunnen straks niet meer zonder - zeker niet als daarop draadloos een handzaam computertje kan worden aangesloten.

Het apparaat zorgt behalve voor bereikbaarheid - van belang voor de uiterst mobiele scholier - en status ook voor een onderstreping van de eigen persoonlijkheid. Fabrikanten spelen daarop in door voortdurend nieuwe, anders gestroomlijnde modellen de markt op te brengen. HP/De Tijd beschrijft gedetailleerd de aantrekkingskracht van uitschuifbare klepjes, het vibra-alarm en de keuze uit 35 belsignalen. Inmiddels is op de middelbare scholen die het blad polsde het mobiele bellen òf agendapunt òf al verboden - althans, in 'lessituaties'. Niet alleen omdat het stoort, maar ook omdat de SMS (Short Messages Service-) functie, waarbij alleen een boodschap op een schermpje zichtbaar wordt, als spiek-faciliteit bij proefwerken blijkt te worden gebruikt.

De jaren negentig zullen in de geschiedenis worden geboekstaafd als de periode waarin de electronische communicatie in een stroomversnelling raakte. Vijf jaar geleden konden we ons niet voorstellen dat we ons massaal van apparaten zouden voorzien om iedereen overal zo gemakkelijk mogelijk te kunnen bereiken: schriftelijk - per e-mail - en mondeling - met de zaktelefoon. In het volgende decennium zal, elektronica-technisch gezien, het onderscheid tussen die twee vormen van contact vervagen.