DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

26 november 1998

De portaalstrijd

Als Internet een netwerk van wegen is, dan bieden de portalen daar toegang toe - luidt de gangbare analogie. De concurrentiestrijd van Internet-ondernemers om de gunst van de gebruiker (wat een naar woord, 'gebruiker', het doet denken aan 'verslaafde' - in bepaalde gevallen trouwens niet bezijden de werkelijkheid) speelt zich meer en meer af op het slagveld van deze portalen. (Hoe lang duurt het nog voordat dit woord zich in de bedoelde betekenis in het woordenboek bevindt?)

Beter is het de portalen voor te stellen als een grote zoek-, bemiddel- en transactieruimte, waar 'gebruikers', ondernemers en service-instituten elkaar vinden. Het is niet waarschijnlijk dat dit verschijnsel even snel overwaait als de 'push media', waarvan pak weg een jaar geleden werd aangenomen dat die de toekomst van Internet zouden bepalen. Portalen vinden hun wortels in de grootste Internet-ondernemers, die ook bladeraars produceren en/of provider zijn. Het idee is - zoals bij veel succesvolle Internet-ondernemingen - even simpel als geniaal: bied een overzichtelijk, dienstverlenend vertrekpunt naar Internet en de gebruikers stromen toe. Het informele patent erop berust bij grote zoekinstanties als Yahoo! en Alta Vista, waarvan de homepages in een dik jaar tijd veranderden van eenvoudig invulformulieren tot rijk geschakeerde pagina's vol nieuws, tips, serviceverlening en advertenties.

Sinds Bill Gates zijn belangstelling voor Internet gestalte gaf, hebben providers en zoekdiensten op portalen niet meer het alleenvertoningsrecht. 's Werelds meest kapitaalkrachtige informatiserings-entrepreneur bestiert behalve in de VS ook portalen in Australië, Canada, Duitsland, Frankrijk, Japan en Engeland. Daarmee wint Microsoft marktaandeel - gebruikers èn adverteerders - op de traditionele portaal-aanbieders. Het aantal landen waar Gates zijn toegangsdienst vestigt groeit gestaag. Ook in Nederland komt het onvermijdelijke Microsoft-portaal eraan, de Telegraaf en het Financieel Dagblad hebben hun medewerking al toegezegd. Zoals in de Verenigde Staten het software-huis samenwerkt met ABC, heeft Microsoft in elk land een professionele journalistieke organisatie nodig voor de nieuwsvoorziening. De werkwijze is ook verwant aan die in de VS: wie klikt op de kopregels belandt bij de nieuwsverschaffende organisatie. Zo krijgen de Internet-edities van Telegraaf en Financieel Dagblad er dankzij het Amerikaanse portaal ineens talrijke lezers bij.

Het schrikbeeld van Microsoft als de grote mastodont in multimedialand begint langzaam te verbleken. Niet alleen door het anti-mededingings-proces in de VS, maar vooral door de afgekondigde bundeling van krachten door America Online, Netscape en Sun Microsystems. Hier kunnen de drie bedrijven, met elk hun specifieke deskundigheid op het terrein, een geduchte concurrent worden van Microsoft in de portaal-strijd.

Ook Netscape heeft aangekondigd in Nederland een eigen portaal te openen. De bladeraar wil een Nederlandse versie van het - in de VS vooral op de zakelijke markt succesvolle - portaal Netcenter beginnen, in samenwerking met de Gouden Gids en het VNU-dagblad De Gelderlander. Het is niet alleen goed voor de keuzemogelijkheid, maar ook voor het produkt zelf dat zich in de portaal-handel twee grote concurrenten ontwikkelen, zoals dat in andere bedrijfstakken het geval is: RTL Nieuws en het NOS Journaal, Elsevier en Vrij Nederland of Ajax en Feijenoord. Portalen zijn tenslotte niet alleen leveranciers van nieuws, maar ook van opinie. De kleur van een portaal bepaalt uiteindelijk mede de kleur van zijn gebruiker.

Een wereld met in elk land slechts één portaal onder auspiciën van Microsoft, dat is als het voorportaal van de hel.