DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

4 november 1998

Op de columns over de dominantie van Microsoft (zie De Draad van maandag en gisteren) kwamen nogal wat reacties binnen. Ze gingen vooral in op de agressieve wijze waarmee het bedrijf in de loop der jaren zijn marktaandeel in de software-industrie heeft vergroot. Ook was er een aantal reacties waarin de technische onvolkomenheden van Bill Gates' produkten aan de kaak werden gesteld. Nauwelijks mail over misschien wel de interessantste aspecten van de mededingingszaak: de inhoudelijke consequenties die Microsofts monopolisme heeft en alternatieve besturingsprogramma's.

Om met het laatste onderwerp te beginnen: op de site van NetAction (www.netaction.org/) is een verslag te vinden van de O'Reilly Perl conferentie, waar een lans werd gebroken voor 'een van de best bewaarde geheimen van Silicon Valley': de veelal gratis verkrijgbare 'open source' software. Deze programmatuur met een vrij toegankelijke 'broncode' is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor sleutelfuncties op het Internet. Onlangs noemde Bill Gates op de Microsoft-jaarvergadering de 'open source'-webserver-fabrikant Apache een belangrijker concurrent dan Netscape. NetAction wil de consument bewust maken van de verkrijgbaarheid van deze software, waarmee ook door de pc-gebruiker het gebruik van commerciële programmatuur grotendeels zou zijn te omzeilen. Software van bijvoorbeeld Perl en Linux is volgens open source-adepten niet alleen van betere kwaliteit dan die van commerciële tegenhangers, maar biedt de consument ook betere produktondersteuning: vanwege de vrij toegankelijke programmacode vindt via mailinglists en nieuwsgroepen op Internet een levendige uitwisseling van probleembestrijding plaats.

In dit verband is de reactie van sterrenkundige en NRC Handelsblad-medewerker Vincent Icke van belang. ,,Goed stukje over Ol''Bill'', schrijft hij. ,,Helaas gaat u geheel voorbij aan wat de eigenlijke drijvende kracht achter dit alles is. Blijkbaar gebruikt u zelf geen computers, of althans niet op programmeerniveau, anders zoudt u weten hoe het werkelijk is: Microsoft-producten zijn topzware rotzooi, die zo moeizaam en ingewikkeld zijn dat hun voornaamste functie blijkt te bestaan uit twee dingen: mensen panische angst inboezemen voor computers, en fortuinen maken voor Microsoft en de daaromheen ontstane industrie. En alle schijnheiligheid van MS kan niet verhullen dat er inderdaad een - de facto -monopolie is. Maar natuurlijk hebt u groot gelijk dat die gal-bladzijden zwaar overtrokken zijn.''

De 'immorele' rijkdom van Gates en het monopolisme van zijn bedrijf bieden ook volgens Gerard Prins, sinds 1954 woonachtig in de VS, onvoldoende aanleiding Microsoft ,,met rotte eieren te bekladden''. Hij geeft toe dat het besturingssysteem van het bedrijf uit Redmond bepaald niet vlekkeloos is, maar wijt de alleenheerschappij van Microsoft aan de sufheid en traagheid van de concurrentie. Prins sluit zijn lange e-mail af met de conclusie dat ,,vrijheid van opinie'' uiterst belangrijk is en hij beschouwt Microsoft als een van de grondleggers daarvan.

Daarover wordt anders gedacht door psycholinguïst en mediawatcher Noam Chomsky, met wie een interview is te vinden in de nieuwsgroep alt.politics.usa.republican. Hij stelt vast dat Microsoft uit is op een zo groot mogelijke controle over de toegang tot Internet, waarbij de gebruiker louter wordt geleid langs de sites met informatie, entertainment en producten naar de voorkeur van Microsoft. Chomsky waarschuwt voor een almaar toenemende concentratie in de digitale informatie-overdracht: ,,Alleen als jij exact weet wat je wil vinden'', schetst Chomsky een angstwekkend toekomstbeeld, ,,en als je voldoende kennis en energie hebt, ben je straks nog in staat te vinden wat je wil. Maar zij willen dat zo moeilijk mogelijk maken. En dat is volkomen begrijpelijk. Als jij in de directie van Microsoft zou zitten'', spreekt hij tot de interviewer, ,,dan zou je precies hetzelfde proberen.''

Het pleidooi voor gratis toegankelijke, niet door commerciële mastodonten gecontroleerde software is in feite de technische evenknie van de roep om blijvende informatievrijheid op het Internet. In de woorden van Chomsky: ,,Internet kan onder publieke zeggenschap blijven, met vrije toegang voor iedereen. (...) Maar dat betekent een enorme hoeveelheid werk op elk niveau, van de politiek tot lokale organisaties, vakbonden en gebruikersgroepen die zich verzetten tegen privatisering en vercommercialisering.''