DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

30 oktober 1998

Innovatievrijheid

Alle documenten, verhoorverslagen en vorderingen van het proces van het Amerikaanse ministerie van justitie tegen Microsoft zijn op Internet te lezen. Met die vorm van openbaarheid vertoont de zaak overeenkomsten met het onderzoek naar de escapades van president Clinton. Het verschil in berichtgeving over de rechtsgang van de ene en de andere Bill is, dat de dagelijkse verwikkelingen in de anti-trust-zaak hoofdzakelijk worden verslagen op Internet - en televisie, althans in Nederland, het onderwerp lijkt te negeren. Het is ook op Internet waar de publieke discussie over Gates' vermeend monopolisme in volle hevigheid is losgebrand.

Wie zich wil verdiepen in de argumenten uit het kamp van de beklaagden, dient eerst de column te lezen die de Microsoft-topman over de 'anti-trust-zaak van de eeuw' schreef in The Wall Street Journal (www.microsoft.com/misc/inv_message.htm). Hierin bepleit Bill Gates een volledige 'vrijheid om te innoveren', ondermeer door zijn produkt met een auto te vergelijken. ,,De overheid wil ons dwingen een browser te leveren van onze voornaamste concurrent Netscape'', schrijft hij. ,,Zo'n eis is onredelijk en ongehoord. Dat is alsof je Ford opdraagt auto's te verkopen met Chrysler-motoren.''

Zoals in de ontwikkeling van de automobiel eerst allerlei extra's (radio's, open dak, air-condition, etc.) van derden werden betrokken die nu tot de standaarduitrusting behoren, redeneert Gates, zo is het ook met de extra's die Microsoft bij zijn besturingsprogramma levert. De door Microsoft aan Windows gekoppelde browser Explorer, waar het allemaal om begonnen is, als het equivalent van een paar sportvelgen? Daarmee wordt het belang van de browser wel erg gebagatelliseerd.

De beperkingen die aan Microsoft zijn voorgesteld, noemt Gates schadelijk voor de concurrentieverhoudingen en de vooruitgang in de bedrijfstak (,,Spraakherkenning op uw pc kan hierdoor nog lang op zich laten wachten, of veel duurder uitvallen''), waardoor uiteindelijk de consument aan het kortste eind trekt: ,,Waarom moeten wij worden gestraft als we de consument geven wat 'ie wil?'' De column laat zich lezen als één lange litanie van beklag en verontwaardiging. Elders op de Microsoft-site wordt de lezer opgeroepen de software-ontwerpers bij te vallen door een e-mail te sturen aan een congreslid naar keuze. ,,Duizenden hebben al gemeld achter ons te staan en ernstig verontrust te zijn over het initiatief van Justitie.''

Een dergelijke sfeer van actiebereidheid ademen ook de pagina's van de 'Association for Competitive Technology'; ,,Protecting the freedom to achieve, to compete and to innovate'' (www.competitivetechnology.org/). Deze organisatie staat een volledige vrijheid in de IT-industrie voor en bestrijdt het door de overheid tegemoet komen aan de eisen van een paar concurrenten. Hier zijn artikelen te vinden als 'The Myth of the Browser Wars' en 'The Secret Netscape Business Plan'. De sitebouwers uiten zich graag in belligerente beeldspraak. In het artikel 'Industry Under Siege' wordt - wederom - uiteengezet hoe door de 'oorlogsverklaring van de overheid' consumenten uiteindelijk een véél hogere prijs gaan betalen voor producten met véél minder mogelijkheden.

Van het zelfde laken een pak is de site van de 'Committee for the Moral Defense of Microsoft' (www.moral-defense.org/home.html): ,,Anti-trust wordt de grootste bedreiging voor de Amerikaanse industrie'', meent dit comité; niet alleen de computerindustrie (lees: Microsoft) gaat door 'machtshongerige bureaucraten' kapot, ook ketens van boekhandels, banken en ziekenhuizen - grote bedrijven, kortom, die het succes niet is gegund. De oproep om een 'on-line petition' te ondertekenen gaat gepaard met de kreet: ,,Het wordt tijd onze stem te verheffen tegen deze aanslag op succes en kapitalisme.'' In dit 'Stop de vervolging'-pamflet, gericht aan de betrokken juristen en president Clinton, wordt het beeld opgeroepen van genieën in de software-industrie (,,De mannen die dit land groot maakten'') wier creativiteit door dictatoriale overheidsdienaren om zeep wordt geholpen. De helden van het informatietijdperk worden gebrandmerkt als tirannen, ze worden in hun vrijheid beperkt door de eisen van jaloerse concurrenten, zo jammert de petitie nog enige alinea's voort.

Het woord kapitalisme, dat allang de negatieve connotatie van weleer verloren heeft, maakt in dit kamp een triomfantelijke rentree.

Maandag een kijkje bij de anti-Microsoft-lobby.

P.S.: Nog een reactie op de door horlogefabrikant Swatch geïntroduceerde 'universele tijd', waarover in De Draad van woensdag en donderdag jongstleden werd bericht. ,,Als meneer Polder in Durban zo technologisch verlicht is als hij lijkt te beweren'', schrijft Just Berkhout te Perth, Australië, ,,dan had hij natuurlijk ook wel in de gaten dat zijn opmerking over de Biel Mean Time en Einsteins relativiteitstheorie kant noch wal raakte. We praten hier immers niet over ik-weet-niet-hoeveel-dimensionale tijd-ruimte krommingen en lichtsnelheden (inderdaad: klok en klepel), maar over een alternatieve schaalverdeling op onze horloges.''

Toch beaamt Berkhout dat de term 'absolute tijd' in de Swatch-context ongelukkig is. Hij besluit met: ,,Dat mijn technologische verlichting in twijfel wordt getrokken om een woordgrapje de wereld in te sturen (Debiel Mean Time, haha), okee; maar om een - mijns inziens - kansrijk initiatief voor het oplossen van een veelgehoord probleem binnen een (aardse) week als primitief af te schilderen lijkt me verlicht noch modern.''