DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

1 september 1998

Teletubbies

Ze leven in een cilindervormig huis in een groene kuil, in een land waar de zon altijd schijnt en de bloemen altijd bloeien. Ze zijn altijd vrolijk en lief voor elkaar en kennen geen zorgen of pijn.

Ik heb het natuurlijk over de Teletubbies, die vanaf vandaag ons land veroveren. Alles wijst erop dat het in Nederland een even groot succes wordt als in Engeland, waar de poppen naar het evenbeeld van Tinky-Winky, Dipsy, Laa-Laa en Po meestal uitverkocht zijn. De tv-serie, bedoeld om peuters elementaire begrippen bij te brengen, blijkt ook aan te slaan onder studenten: zij dromen na een houseparty graag even weg naar het land van melk en honing.

In de landen waar de serie te zien is, ontstond steevast commotie over de vermeende educatieve kwaliteiten ervan. De vier Teletubbies zouden louter stompzinnigheden uitwisselen en kinderen met een angstaanjagende, door technologie beheerste wereld confronteren. Uit een soort periscopen die uit het groene gras opstijgen, ontvangen de Teletubbies commando's. Op hun buik is een schermpje aangebracht, dat soms van een sneeuwlandschap overgaat in een echt filmpje: daar kijken we dan even met de nieuwsgierige Teletubbies naar.

Op hun hoofd hebben de Teletubbies elk een anders-gevormd antenne-achtig uitsteeksel, dat opgloeit als er op hun buikschermpje wat te zien is. De Teletubbies zijn hierdoor niet alleen onderwerp van een medium, ze zijn zèlf ook een medium: ze ontvangen en zenden uit; het medium als boodschap. De makers beogen met hun tv-serie zeer jonge kinderen vertrouwd te maken met een door beeldschermen beheerste wereld. Doen die vier buitelende monitoren dat ook inderdaad?

Ik kijk naar mijn dochter van tweeëneenhalf, die naar een tv-scherm kijkt waarop de Teletubbies kijken naar het beeldscherm van een hunner: een hedendaags Droste-cacao-effect. Wat maakt haar nu vertrouwder met de technologie: die onwaarschijnlijke buikbeelden of het televisietoestel zèlf? Dat laatste, denk ik: zo'n op onvoorspelbare momenten opflakkerend buikschermpje lijkt me eerder vervreemdend dan vertrouwenwekkend.

Als het programma is afgelopen, zegt ze: ,,Nòg een keer'', en wijst naar de videorecorder. Gelukkig is mijn dochter èn al vertrouwd met de Teletubbies èn met de mogelijkheden van de technologie.

(Op Internet is veel te doen over de Teletubbies, zoveel dat ik volsta met een handige site vol Teletubbies-links: www.ukn.com/teletubbies/links.html
BBC Education, waar de serie is ontwikkeld, waarschuwt op zijn Teletubbies-site kinderen nooit zonder begeleiding het Internet te laten gebruiken. Zo'n waarschuwing prikkelt de nieuwsgierigheid en is dus een probaat middel om kinderen met dìt medium vertrouwd te maken!)