DE DRAAD
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en
schrijf Marie-José Klaver (klaver@nrc.nl)
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
M A R I E - J O S É K L A V E R
27 augustus 1998
Databeveiliging is nog geen grondrecht
Vallen computerprogramma’s en de programmacode waaruit ze bestaan onder de vrijheid van meningsuiting? Over deze vraag buigt zich volgende week de rechtbank in San Jose.
Charles Booher, een 39-jarige software engineer uit Californië moet volgende week voor de rechter verschijnen omdat hij via zijn website een versleutelingsprogramma beschikbaar stelt dat onder het exportverbod op sterke encryptie valt. In een hoorzitting wordt bepaald of Booher strafrechtelijk wordt vervolgd.
Toen Booher SecureOffice, een programma dat tekstdocumenten en e-mails onleesbaar maakt voor derden, op zijn website zette, wist hij dat hij daarmee het risico liep voor de rechter te komen. Als hij schuldig wordt bevonden aan het overtreden van het encryptie-exportverbod zal hij zich op het First Amendment (recht op vrijheid van meningsuiting) beroepen, zegt Booher in Wired.
Encryptie is in veel landen een omstreden onderwerp. Internetgebruikers en bedrijven hebben goede redenen (privacy, bescherming tegen concurrenten en hackers) om gegevens te versleutelen. Overheden en geheime diensten daarentegen willen het gebruik van encryptie zoveel mogelijk beperken om te kunnen aftappen.
Booher is niet de eerste Amerikaan die zich voor de rechter moet verantwoorden voor een encryptieprogramma. Vorige maand oordeelde de federale rechtbank van Ohio dat Peter Junger, een hoogleraar aan de Case Western Reserve University Law School die de programmacode (source code) van een versleutelingsprogramma op een collegewebsite had gezet voor zijn studenten, zich niet kon beroepen op het First Amendment. Volgens de rechter is programmacode niet te vergelijken met reguliere gesproken of geschreven uitingen omdat encryptiesoftware te vergelijken is met een apparaat (device).
"Encryption source code is exported to transfer functions, not to communicate ideas. In exporting functioning capability, encryption source code is like other encryption devices. For the broad majority of persons receiving such source code, the value comes from the function the source code does", aldus het vonnis.
Junger is het met deze opvatting niet eens en verwijt de rechtbank op een mailinglijst voor software en free speech onkunde:
“To me, and I suspect that this is even more true of real programmers, a program is a program and I don't need any fancy metaphors to help me understand what it is. But to a person who thinks that a program is something that comes already 'installed’ in his computer - or that sometimes is separately packaged on a ‘floppy disk’ - the idea that the program is a device may be the only way that he can think about it.”
Het vonnis van de rechtbank van Ohio staat in schril contrast met de uitspraak van de rechtbank in San Francisco, die het eens was met de redenering van de wiskundige Daniel L. Bernstein van de universiteit van Illinois dat source code wel grondwettelijke bescherming geniet omdat het onder de vrijheid van meningsuiting valt. Volgens rechter Marilyn Hall Patel vormde het exportverbod op encryptie een ongrondwettelijke belemmering voor het wetenschappelijk werk van Bernstein.
“By the very terms of the encryption regulations, the most common expressive activities of scholars - teaching a class, publishing their ideas, speaking at conferences, or writing to colleagues over the Internet - are subject to a prior restraint by the export controls", schrijft Patel in haar opinie.
Hoe het met Charles Booher’s zaak afloopt, is moeilijk te voorspellen. Als hij zich op het First Amendment beroept, heeft hij op grond van de jurisprudentie 50 procent kans om vrijgesproken te worden.
Volgens Cindy Cohn, Daniel Bernsteins advocaat, is het ook mogelijk dat Booher de nieuwe Phil Zimmermann wordt. Zimmermann werd vijf jaar lang juridisch vervolgd voor het verspreiden van het versleutelingsprogramma PGP (Pretty Good Privacy). PGP is nu het beroemdste encryptieprogramma ter wereld en Zimmermann multimiljonair. In Wired geeft Booher eerlijk toe dat hij zijn proces niet alleen als een principezaak ziet.
“Being a software programmer is a lot like being a novelist", zegt Booher. "You have to say this novel has to exist and if it sells, great.... I am looking for publicity. I have a commercial interest here. I also have a political interest."