DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

16 juli 1998

Brainport

Nederland moet 'brainport' worden, zo blijkt uit het concept-regeerakkoord van het tweede paarse kabinet. Vermoedelijk wordt daarmee bedoeld dat ons land niet alleen een belangrijke Europese doorvoerhaven moet zijn van goederen en mensen, maar ook van data. Voor het perron aan de elektronische snelweg wil Nederland tot het jaar 2010 1,5 miljard uittrekken.

Een doorvoerhaven van goederen en mensen is gemakkelijk voor te stellen: iedereen heeft wel eens een havencomplex van nabij gezien, of een luchthaven of treinstation bezocht. Maar wat moeten we ons bij een knooppunt van dataverkeer voorstellen? Een veelknoppig, professor Sickbock-achtig laboratorium met reusachtige silo's vol data? Of meer een sluisvormig gevaarte, dat met enorme deuren de datastroom uit Azië ophoudt om die uit de Verenigde Staten voorrang te verlenen? Kortom, waar wordt die 1,5 miljard nou precies ingestopt?

Ik kan me er iets meer bij voorstellen, na een bezoek aan het rekenkundig centrum SARA in de Amsterdamse Watergraafsmeer. Van de supercomputers in dit centrum maken alle onderzoeksinstituten van Nederland gebruik voor het laten uitvoeren van ingewikkelde berekeningen. De brains van SARA bevinden zich op last van de verzekering op de eerste etage, want de Watergraafsmeer is een polder die wel eens zou kunnen overstromen. Deze verzameling computers, becijferde mijn gids, vertegenwoordigt een waarde die het jaarbudget van Nederland Brainport ruimschoots overschrijdt.

In de hal van het gebouw was in de nok aan een stalen balk een elektrische hijskraan aangebracht, om de enorme kasten van 4 à 5 ton naar boven te krijgen. Dat gewicht zit niet zozeer in de chips en de processoren, maar in de koelelementen. Als je de computerruimtes binnenkomt waait je een koelte tegemoet, alsof je op een zomerdag een airconditioned hotel binnenstapt. Dan valt het geruis op van de ventilatoren, die een veelvoud produceren van het geluid van uw pc.

Steeds werd in het conglomeraat van kasten de omvang van het geheugen van de supercomputer in tientallen gigabites uitgedrukt: het was duizelingwekkend, niet meer voor te stellen. Kijk, hier staat een 'Deep Thought', althans een die precies gelijk is aan de computer waarmee Karpov de strijd aanbond, zei mijn gids terwijl hij een vaderlijk klopje gaf op de glanzende omhulling van de tevreden brommende gigabites. Voor de mensen die hier werken zijn dit geen apparaten, maar wezens, die met respect worden behandeld.

Na twee, drie jaar zijn ze alweer verouderd, en moet een nieuw, nòg meer geheugen omvattend superbrein worden aangeschaft. Als de oude in de takels gaat neemt het SARA-personeel, gegroepeerd in de hal, met een korte plechtigheid afscheid: rust nu maar, je hoeft niet meer, je hebt je best gedaan.

Over de lokatie van Brainport Nederland is nog niets bekend. Twee suggesties: de Vaalserberg en het Kopje van Bloemendaal.