DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

16 juli 1998

Visuele Arbeidsvitaminen

De eerst door mij bekeken videoclip, in een tijd dat dat woord nog niet bestond, was 'A Hard Day's Night' met de Beatles. Deze film van Richard Lester is uit 1964, ik zat nog op de lagere school. Eerder had ik in de Cineac met een paar vriendjes al een registratie willen zien van een live-optreden van de Beatles, waarvoor je 14 jaar moest zijn. In de film waren namelijk gillende meisjes te zien. We hadden ons met behulp van spijkergoed van grotere broers zo oud mogelijk aangekleed, maar de portier trapte er niet in.

Op de radio was een enkel programma dat onze muziek ten gehore bracht, de paar platen die we van ons zakgeld konden kopen werden grijsgedraaid op een koffergrammofoon. In een ijssalon, ik zat inmiddels op de middelbare school, ontdekte ik de zegeningen van de jukebox: een aan de muur hangend exemplaar dat niet alleen precies de platen draaide die je wilde, maar je ook in staat stelde met een persoonlijke voorkeur indruk op de meisjes te maken.

Enkele jaren later maakte ik in een discotheek in Spanje kennis met de video-jukebox, een apparaat dat na inworp van een hoeveelheid peseta's niet alleen de gewenste nummers ten gehore bracht, maar ook de uitvoerenden op een klein videoscherm zichtbaar maakte. Een ingenieuze vondst, die waarschijnlijk door een gebrek aan voldoende beeldmateriaal nooit echt van de grond is gekomen.

De schaarste van toen is bijna niet voor te stellen in deze tijd van visuele overvloed. Via twee videoclip-kanalen vragen onophoudelijk bandjes, rappers, zangformaties en instrumentalisten om de aandacht. Als drie minuten 'airplay' op MTV of TMF voor een modaal bandje al een mijlpaal betekent, moet wat daadwerkelijk door die zenders wordt vertoond slechts het topje zijn van een gigantische ijsberg van videoclips. Niet-gevisualiseerde popmuziek telt nauwelijks nog mee. Maar ook dit fenomeen heeft zijn langste tijd gehad. MTV lanceerde onlangs op Internet M2, het eerste videoclip-bestelkanaal (www.m2europe.com). Zo'n kanaal bestond vooralsnog alleen op de tv: The Box. Bij de web-versie van MTV kunnen kijkers een uur samenstellen uit een aanbod van 1500 videoclips; als dat wordt verkozen, vermeldt het kanaal de naam van de samensteller.

M2 werkt zonder presentatoren of VJ's, kijkers kunnen per e-mail behalve hun favoriete muziek ook interviews met popmusici bestellen. Ook kan eigen, met de webcam opgenomen materiaal ter verspreiding worden aangeboden, het station experimenteert met technologie die de tv en de computer met elkaar verbindt. The Music Factory is eveneens op Internet te bekijken (www.tmf.nl), maar daar is hetzelfde te zien als wat op de televisie wordt uitgezonden. MTV wil zich op Internet met avantgardistische, eigenzinnige muziek nadrukkelijk onderscheiden van het 'mainstream'-aanbod op het tv-kanaal.

Interactieve web-televisie kan op termijn de videojukebox van weleer nieuw leven inblazen, maar is vooralsnog niet meer dan Arbeidsvitaminen met een bewegend plaatje.