DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

13 juli 1998

Pionieren (5)

Aardige reacties kwamen binnen op de vier stukjes in de serie 'Pionieren' die ik vorige week in deze rubriek begon. Veel bijval, maar ook een enkel punt van kritiek. Een lezer vond dat ik onvoldoende geduld aan de dag legde om Internet tot volle wasdom te zien komen, een ander meende dat ik me door een obscuur computerbedrijf maar wat op de mouw liet spelden. Het een noch het ander is juist: natuurlijk ben ik ook gefascineerd door dit medium, ik zet alleen vraagtekens bij het rendement van de enorme investeringen in deze pioniersfase. Dat bedrijven tegenover het Microsoft-monopolie kostenbesparende alternatieven ontwikkelen, is alleen maar toe te juichen.

In een bange droom zie ik wel eens een samenzwering van een software- en een computerfabrikant, zo'n vijftien jaar geleden. Het ARPA-net dat voor militaire doeleinden wereldwijd computers aan elkaar verbindt, moet tot een nieuw medium worden omgesmeed.

,,We gaan een medium ontwikkelen, waarbij de ene helft van de wereld de inhoud levert waar de andere helft naar kijkt'', zegt de software-fabrikant.

,,Geniaal, dat is nog nooit vertoond!'', roept de computerfabrikant.

,,Daarmee ondervang je de grootste kostenpost bij radio, televisie en kranten: de salarissen van de programmamakers en journalisten - om over die artiesten nog maar te zwijgen.''

,,Precies'', zegt de software-fabrikant, ,,straks is iedereen programmamaker, journalist, artiest en consument tegelijk!''

De ander heeft het plan nu pas goed door: ,,En wij zorgen dat de ene helft de apparatuur en programmatuur koopt om zich te laten zien...''

,,...en de andere helft de spullen om dat allemaal te bekijken'', vult de ander geestdriftig aan.

,,Ja, en die spullen moeten voortdurend weer worden aangepast en vernieuwd - en die gaan wij maken.''

Op het moment dat de twee elkaar onder een regen van dollarbiljetten bedelven, schrik ik wakker en realiseer ik me dat de werkelijkheid niet eens zo wezenlijk anders is.

,,Het zakelijk nut van Internet wordt inderdaad alom betwijfeld'', reageert Henk van der Berg op deze serie. Ik haalde in aflevering vier het boek 'Burn Rate: How I Survived the Gold Rush Years on the Internet' aan, waarin ex-Internet-zakenman Michael Wolff de Internet-hype hekelt. Wolff vraagt zich af of er ooit recht en orde komt in het Wilde Westen van het wereldwijde web.

,,De meeste sites in Nederland leveren momenteel geen rendement op'', schrijft Van der Berg, ,,en dat zal de eerste 3 jaar zeker negatief zijn.'' Hij noemt een aantal oorzaken voor de trage start van het medium op de zakelijke markt: tachtig procent van de jaarlijkse kosten van een Internetsite liggen buiten de directe bouwkosten: reclame in andere media, training, onderhoud, updating, reageren op e-mail van klanten, etcetera. Een goede site moet opgenomen zijn in de 'workflow' van het bedrijf. Betrouwbare berekeningen met enige voorspellende waarde van investeringen in het Internet zijn volgens Van der Berg niet te maken. In de Verenigde Staten worden als voorbeelden van geslaagde vormen van e-commerce altijd Dell Computers en Amazon Books genoemd, maar zelfs die laatste onderneming maakt nog altijd geen winst. Voor Nederlandse Internet-bedrijven zal het voorlopig nog veel moeilijker zijn, want, schrijft Van der Berg: ,,Ten opzichte van een op de vier Amerikanen die een Internet-aansluiting heeft (en hem gebruikt), heeft in Nederland nog niet eens een op elke tien Nederlanders een aansluiting. Bovendien heeft Nederland ongeveer 16 miljoen inwoners en de VS 270 miljoen.''

Nederlandse bedrijven moeten, meent de correspondent, als ze succesvol op Internet willen zijn, een markt vinden die groter is dan de nationale en gestandaardiseerde produkten tegen een discountprijs verkopen. Dat moet volgens Van der Berg niet alleen gebeuren ,,met een grotere inspanning dan tot op heden'', maar ook met de juiste mentaliteit: de Nederlandse markt heeft die volgens hem niet ,,omdat het management, dat tot de noodzakelijke investeringen moet besluiten, slecht is geïnformeerd''.

Je kan, kortom, ook in deze Internet-fase nog altijd beter computer- of software-fabrikant zijn.

Dank voor de inzendingen, morgen meer.