DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

6 juli 1998

Pionieren (1)

Niemand zal ontkennen dat we ons in het gebruik van de computer en Internet in de pioniersfase bevinden, zelfs niet de felste propagandisten van grootscheepse aanschaf van computers voor onderwijs en overheid. Van de omgang met de apparatuur wordt dus veel heil verwacht, al wordt erkend dat zowel soft- als hardware nog onvolkomen zijn.

,,De huidige verschijningsvorm van Internet is in feite pas een beginsituatie'', betoogde onlangs de nieuwe-media-goeroe Maurice de Hond (Volkskrant, 15 juni 1998). ,,Het is als het ware de telefoon uit 1930, waar men via een slinger contact legt met een operator. En waar een gesprek met een van de weinig aangeslotenen moeilijk te horen is en abrupt kan afbreken.''

Toch betoogt De Hond in hetzelfde stuk dat de miljarden die nu worden besteed aan het verbeteren van de fysieke infrastructuur (wegen, treinverbindingen, nieuwe luchthaven) beter kunnen worden uitgegeven aan de 'Elektronische Snelweg' (computers, glasvezelkabels). Blijkbaar verwacht De Hond dat de innovaties zich zo razendsnel zullen opvolgen, dat we - om bij zijn analogie te blijven - die operators volgend jaar al kunnen ontslaan en dat de hele wereld tegen de eeuwwisseling draadloos belt (lees: op Internet 'zit').

Natuurlijk komen er belangrijke technische sprongen voorwaarts, maar dat de aard en het gebruik van het medium op korte termijn wezenlijk zal veranderen betwijfel ik. Althans, in deze contreien. De hooggestemde verwachtingen ontstaan door een klakkeloos overnemen van het Amerikaanse voorbeeld en door het onderschatten van beperkende menselijke factoren.

Volgens recente cijfers van onderzoeksbureau Multiscope stijgt het aantal gebruikers van Internet in Nederland weliswaar met drie procent per maand, wat op jaarbasis een groei betekent van 43 procent. Maar deze toename moet niet worden overschat, want nog altijd heeft geen tien procent van de bevolking de beschikking over het medium. Onderzoekers van Forrester Research in Londen maakten bekend dat de belangstelling voor Internet in Europa de komende drie jaar ver verwijderd blijft van die in Amerika. Ze schatten dat in de periode tot 2001 het aantal Europese gebruikers van Internet zal groeien naar dertien procent, terwijl in de Verenigde Staten dan bijna de helft van de bevolking Internet heeft.

Je ziet de lauwe belangstelling ook aan de andere zijde van de balie. Het voorspelde huwelijk tussen lokale overheid en Internet, door digiprofeten bij uitstek geschikt geacht voor het betrekken van de burger bij het bestuur, is in het stadium van de flirt blijven steken. Uit een onderzoek van Deloitte & Touche dat vorige week werd gepresenteerd, bleek dat bijna de helft van de Nederlandse gemeenten geen eigen website heeft, terwijl vaak de gemeenten die er wèl een hebben de site louter gebruiken voor het verstrekken van basale informatie - en geen mogelijkheid bieden voor interactie.

Bij de wèl pionierende lokale overheden is vaak sprake van 'pseudo-sites', aldus de onderzoekers, verzorgd door particulieren waarop de gemeenten weinig greep hebben - met alle onbetrouwbare informatie van dien. Het nieuwe medium bespaart de burger dus in het beste geval een gang naar het gemeentelijke folderrekje.

Dergelijke onderzoeken bevestigen De Hond waarschijnlijk alleen maar in zijn overtuiging dat Nederlandse beleidsbepalers en bestuurders 'digibeten' zijn. Zij kennen volgens hem de ontwikkelingen in de digitale wereld niet, waardoor ze hopeloos achterlopen en geen 'toekomstgerichte besluiten' nemen. En waardoor ze dus ook niet overgaan tot massale inkoop van verbindingen en apparaten om de zegeningen van de virtuele wereld te ondergaan.

Morgen op deze plaats: waarom ik denk dat Nederlandse beleidsmakers minder naïef zijn dan Maurice de Hond.