DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

2 juli 1998

Bereikbaarheid

Met de stormachtige opmars van de technische hulpmiddelen waarmee we ons omringen, is ook onze bereikbaarheid sterk toegenomen. 'Connectivity' wordt door de elektronica-industrie als het hoogste goed aangeprezen, als een onmisbare uitrusting voor wie zich in de rat-race begeeft. Niet meer hoe, maar dàt we communiceren lijkt voorop te staan: the message is the message. Wie niet op zijn briefpapier aangeeft zowel over een mobiel telefoonnummer, een e-mail-adres, een fax-nummer en liefst ook een website te beschikken, telt in het informatietijdperk nauwelijks mee.

Wat als het summum van comfort wordt verkocht, blijkt ook veel ongemak met zich mee te brengen. Allereerst moeten de handleidingen worden doorgenomen en de aansluitingen en instellingen tot stand gebracht. Als alles werkt en de betekenis van de meeste knoppen is doorgrond, kan de integratie van het nieuwe communicatiemiddel in het dagelijks leven een aanvang nemen. Maar zoals het vermogen om technische vernieuwing te absorberen een verzadigingspunt kent (zie De Draad van gisteren), kleeft ook aan bereikbaarheid een grens.

Het leven van een advocaat, werd mij laatst als praktijkvoorbeeld uit de eerste hand verteld, is er door al die elektronica niet eenvoudiger op geworden. Behalve de enorme investering in apparatuur en abonnementen op electronische naslagwerken en databanken, zat hem - een robuust en niet snel van zijn a propos te brengen lid van de beroepsgroep - de hectiek die dit alles met zich meebrengt dwars. Waar vroeger een pleitnota, vonnis of dagvaarding per post - of in een enkel spoedeisend geval per bode - tot hem kwam, knirpt nu de hele dag de fax, piept of buzzt - waar hij ook is - de telefoon en dienen op kantoor de e-mails nauwlettend in de gaten te worden gehouden. De dagelijkse postbezorging wordt op zijn kantoor inmiddels beschouwd als 'een rustpunt in deze jachtige tijd' - zoals de Reve-liefhebbende advocaat het met het juiste mengsel van ironie en plechtigheid uitdrukte.

,,Lekker bellen met z'n tienen tegelijk'' luidt een slogan waarmee PTT Telecom een van de vele diensten aanprijst, waarmee de bereikbaarheid nog eens kan worden geoptimaliseerd. Er is nu ook, naar analogie daarvan, een systeem, las ik in deze krant, waarmee de argeloze e-mailer kan worden opgespoord en 'on line' tot een rechtstreekse uitwisseling van boodschappen kan worden verleid. Technische grenzen zijn er niet, wel menselijke.

Aan het begin van dit decennium kwam in de popmuziek, na een jarenlange wedloop in nog geavanceerder en hoger gedecibelliseerd geluid, een tegenbeweging die 'unplugged' muziek voortbracht. Géén torenhoge kasten meer met tot in de ruggengraat doorbonkende baspartijen, maar gewoon weer drie akoestische gitaren en een drumstel. In de Verenigde Staten, ook op het terrein van de nieuwe media ons voorland, klinkt nu de roep om, al is het maar voor enkele dagen, 'unplugged' van alle communicatiemiddelen door het leven te gaan. 'To Get Time to Think, Try Turning Off Your E-mail', luidde de kop boven een interessante beschouwing over dit onderwerp in de International Herald Tribune.

De trendsetters van de volgende eeuw: de onbereikbaren.