DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

1 juli 1998

De technische limiet

Iemand zegt tegen u dat hij het zo jammer vindt dat hij een favoriete film die vanavond wordt uitgezonden niet op zijn videorecorder kan opnemen, omdat er niemand thuis is om het apparaat aan te zetten. Beschouwt u uw gesprekspartner als dom, gek of buitengewoon onhandig? (doorhalen wat niet gewenst is).

Al denk ik dat de meeste lezers het laatste antwoord kiezen, toch merk ik dat iemand die moeite heeft met de techniek van apparaten vaak niet helemaal voor vol wordt aangezien. Dat dédain komt - behalve uit lompheid - voort uit onbegrip voor de relatief korte periode waarin er van ons überhaupt enig technisch inzicht wordt gevraagd. Ik bedoel niet het inzicht in door mens- of dierkracht voortbewogen hulpmiddelen, maar toestellen waaraan elektronica te pas komen.

De eerste radio's, televisies en telefoons waren wonderen van eenvoud vergeleken bij de apparatuur waarmee wij ons nu in huis omringen. Althans, in de ogen van de veertiger die dit schrijft; niet voor de ouderen toen die in hun jeugdjaren voor het eerst met elektronica werden geconfronteerd. Een twintiger vindt nu de omgang met de nieuwste video's, faxen en computers weer een fluitje van een cent. Het is maar net waar je mee bent opgegroeid.

Terwijl ik moeite heb met een nieuwe Internet-verbinding, wordt mij door oudere familieleden gevraagd om video- en tv-kanalen in te stellen en de werking van een nieuwe wasmachine uit te leggen. Gelukkig fungeert voor netelige computerproblemen weer een 16-jarig neefje als vraagbaak.

Blijkbaar kan een mens gedurende zijn levenscyclus maar een beperkt aantal innovaties aan - en bereikt iedereen een 'technisch verzadigingspunt'. Volgens die theorie is 'technisch inzicht' niet een objectief en bij elk individu - ongeacht de leeftijd - zuiver vast te stellen vermogen, maar een sterk aan de context van periode en samenleving gebonden fenomeen.

De technische vernieuwingen buitelen steeds sneller over ons heen, en wij worden geacht mee te buitelen. We hebben de grammofoon al weggedaan, straks kan de video worden verwisseld voor de DVD. Onze foto- en videospullen zijn met de komst van digitale opnameapparatuur ineens hopeloos ouderwets. Die ontwikkeling voltrekt zich nog traag vergeleken bij het moordend tempo waarin computerprogrammatuur innoveert. Al zouden we het kunnen betalen, kunnen we het dan ook allemaal meteen bedienen?

Gisteren schreef ik, in een stukje over privacy-bescherming op Internet, dat je nooit zeker weet of je e-mail is aangekomen - en hoe handig een ontvangstbevestiging als bij de fax zou zijn. Een paar lezers wezen mij er op dat je bij de meeste e-mail-programma's zo'n bevestiging kan instellen. Sommige electronische postverzorgers sturen je op verzoek zelfs een berichtje wanneer de ontvanger de mail heeft gelezen. Ik heb die mogelijkheden in mijn mail-programmatuur nog niet ontdekt, maar dat komt misschien omdat ik inmiddels ook mijn technische verzadigingspunt heb bereikt.