DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

24 juni 1998

De Hond hamert

Hij denkt dat alles er goedkoper door wordt, dat het fileprobleem erdoor wordt opgelost, dat de dageraad voor de democratie erdoor gloort en dat vergaderen er niet meer door nodig zal zijn - en dat alles dankzij de snelheid van het licht. Ik heb het over Maurice de Hond en zijn panacee voor alle ongemakken van de moderne tijd: Internet.

In een bijdrage aan de Volkskrant van 15 juni gaf hij het tweede kabinet Kok het advies niet te investeren in de Betuwelijn, een tweede luchthaven, bredere snelwegen en andere infrastructurele verbeteringen, maar in de Electronische Snelweg. ,,Als in Nederland net zoals in Singapore in 2001 een glasvezelnet aangelegd zou zijn naar ieder huis en kantoor'', betoogde De Hond, ,, zou vanaf dat moment de omvang van de files gaan afnemen in plaats van verder toenemen.''

Volgens de 'director IT & New Media van Wegener Arcade' worden beslissing van politici louter gebaseerd op de 'fysieke' wereld, omdat ze van de 'virtuele' wereld geen snars begrijpen. Anders zouden ze zich wel realiseren ,,dat de ontwikkelingen in de fysieke wereld zich anders zullen gaan voltrekken dan zij denken''. De Hond maakt een vergelijking met New York, waar men aan het eind van de vorige eeuw door het toenemend aantal paard en wagens ,,een te grote hoeveelheid paardevijgen'' verwachtte om de straten nog berijdbaar te houden. Dat is anders gelopen door de komst van de automobiel.

Internet wordt door De Hond voorgesteld als de allesreiniger van het straatbeeld van de volgende eeuw. Binnen - thuis of op een klein kantoor - zit in zijn visioen iedereen achter een beeldscherm, buiten biedt de straat het beeld van een autoloze zondag. De IT-director trekt een lange neus naar die domme politici, die voor veel geld paardevijgen willen opruimen die er straks helemaal niet zijn!

Waarom wordt er toch niet geluisterd naar deze Internet-goeroe, die zijn verhaal deze maand verdorie toch niet voor het eerst afsteekt. Hij geeft voor die onverschilligheid in zijn stuk zelf al een verklaring. ,,Er zijn al vele spectaculaire voorbeelden van groepsvorming op Internet'', schrijft hij geestdriftig. ,,Zo heeft bij de recentelijke onlusten in Indonesië Internet een belangrijke rol gespeeld.'' Toelichten waaruit die 'belangrijke rol' heeft bestaan, doet De Hond niet. Maar als het medium gewerkt heeft als katalysator voor opstandelingen, plunderaars en verkrachters, dan begrijp ik heel wel dat politici niet happig zijn op het stimuleren van die spectaculaire mogelijkheden. De hele 'samenleving' zal zich 'anders gaan ontwikkelen', hamert De Hond. ,,Groepsvorming zal zich zowel fysiek als virtueel gaan voordoen, waardoor de macht van de huidige machthebbers zal worden ondergraven.'' De IT-director verbaast zich over het feit dat machthebbers niet investeren in een middel waarmee hun macht onherroepelijk zal worden ondermijnd.

De Hond is òf naïef, òf gelooft niet in zijn eigen voorspellingen.

Een week later toonde economisch geograaf Kees Jonkheer in de Volkskrant aan dat De Hond in het verkeerde koffiedik kijkt. Door de groei van het dataverkeer neemt het echte verkeer eerder toe dan af, betoogde Jonkheer. Nu nog worden allerlei producten noodzakelijkerwijs bij de winkel om de hoek gekocht, terwijl als iedereen wereldwijd 'graast' om de hand te leggen op het goedkoopste, best passende of meest modieuze artikel de transporten navenant toenemen. ,,In het voorbeeld gaat het om fysieke goederen'', verwerpt Jonkheer De Honds parallel met New York eind vorige eeuw, ,,paard en wagen wordt vervangen door auto. Maar de electronische snelweg kan geen vervanging zijn van het fysieke transport.''

Er mogen ,,geen besluiten worden genomen die al over vijf jaar achterhaald zijn'', waarschuwt Maurice de Hond het tweede kabinet-Kok voor de laatste maal. Een glasvezelnet maakt die peperdure sporen, wegen en landingsbanen volstrekt overbodig. Hier openbaart zich de paradox in het betoog van De Hond: als zijn toekosmtvisie correct is en in de wind wordt geslagen, dan is die fysieke infrastructuur juist heel hard nodig.