DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

12 juni 1998

De nieuwe nieuwsvoorziening

Soms kleeft aan de binnenzijde van de hersenpan een naam, die ondanks hevig peinzen niet naar buiten komt. Hoe heette ook alweer de acteur over wie het overlijdensbericht in de krant verscheen toen hij nog springlevend was? De laffe streek van iemand met wie de acteur in conflict leefde, kwam in mijn herinnering bij lezing van een beschouwing in de Herald Tribune van gisteren.

Onlangs bracht het Amerikaanse ABC-radionieuws het bericht van de dood van de komiek Bob Hope. Het 'nieuws' werd serieus genomen tot in het Congres, waar in allerijl een herdenkingsdienst werd voorbereid. De canard was geen gemene opzet, maar het gevolg van een menselijke fout. Een slordige versie - vol strepen en kruisen - van een necrologie van de komiek was per ongeluk op de website van Associated Press verschenen - een doorzichtige fout die door verscheidene instanties niet werd gezien.

In de Herald Tribune beschrijft Frank Rich de voldoening die dit incident veroorzaakte bij Matt Drudge, de veelgelezen Internet-publicist die als eerste de Clinton-Lewinsky-affaire aan de orde stelde in zijn Drudge Report (www.drudgereport.com). ,,In januari wijdde ABC News Nightline een programma aan staaltjes van snelle Internet-berichtgeving'', schreef Drudge triomfantelijk, ,,en aan het gevaar van het in omloop brengen van onjuiste informatie, door on-line-publicaties zonder redacties die feiten natrekken.''

Al pleit de blunder van ABC Drudge niet vrij van zijn eigen fouten (ten gevolge waarvan de satiricus verwikkeld is in ten minste een rechtszaak), het incident heeft volgens Rich de juistheid aangetoond van Drudges opvattingen over nieuwsconsumptie in het Internet-tijdperk. De Internet-publicist was de eerste die voorspelde dat het nieuwe medium een ingrijpende verandering teweeg zou brengen in nieuwsvoorziening en -verspreiding. Zoals de komst van de televisie een halve eeuw geleden de radio als snelste nieuwsbron van de eerste plaats verdrong, zou Internet rond de eeuwwisseling de televisie van die plaats verdringen.

Ter ondersteuning van die voorspelling haalt Rich een recent onderzoek aan, waaruit een 'opmerkelijke toename' blijkt van de mensen die voor hun dagelijkse nieuwsvoorziening Internet gebruiken. In 1995 surfde nog 14 procent van de Amerikanen voor nieuws op het net, drie jaar later is dat aantal gestegen tot 36 procent. In die periode halveerde het aantal mensen dat zich uitsluitend via het avondnieuws op tv informeert (van 30 naar 15 procent) en bleef het aantal Amerikanen dat zich wendt tot gedrukte nieuwsbronnen gelijk. Het zou interessant zijn dit te vergelijken met een zelfde onderzoek onder Nederlandse nieuwsconsumenten.

Het vaak tegen Internet-media ingebrachte bezwaar dat ze niet betrouwbaar zouden zijn, wordt door Matt Drudge weerlegd. Niet de Internet- maar de traditionele media waren verantwoordelijk voor de belangrijkste journalistieke blunders van de afgelopen jaren, betoogde hij vorige week voor de National Press Club te Washington. Hij noemde als voorbeelden de nep-ooggetuige van een afspraakje tussen Clinton en Lewinsky, de verdachtmaking van Richard Jewell als verantwoordelijke voor de bomaanslag bij de Olympische Spelen in Atlanta en de fake-verhalen in The New Republic. De 'dood' van Bob Hope, drie dagen na zijn toespraak, kan aan dit rijtje worden toegevoegd.

,,Internet kan niet meer dienen als zondebok voor journalistieke uitglijers'', bevestigt Frank Rich; ,,it is a medium, not a message'', formuleert hij vrij naar McLuhan, ,,en het kan net zo onverantwoordelijk of eerbaar worden gebruikt als de gedrukte pers of televisie.'' De nieuwsconsument is mans genoeg op het net betrouwbare van sensatieberichtgeving te onderscheiden, betoogt Rich, precies zoals die dat ook bij de pers en de televisie kan. Dus als Matt Drudge iets onwaars naar buiten brengt, betaalt ook hij daarvoor een prijs; wordt hij er niet door voor de rechter gesleept, dan verliest hij wel bij zijn publiek aan geloofwaardigheid.

Niet zonder retoriek stelde Drudge in zijn toespraak: ,,The Internet is going to save the news business.'' Waarop Rich nuanceert: ,,De berichten van het journalistieke establishment dat het nieuwe medium de dood van de nieuws-industrie zou betekenen, zijn in elk geval even onjuist gebleken als die over de dood van Bob Hope.''

P.S.: Een behulpzame collega had de naam van de Nederlandse Bob Hope wel paraat: Silvain Poons.