DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

25 mei 1998

De Weinreb-site

,,En dan is het niet gek dat we dit alles mee kunnen maken in de tijd van de computers, de provo's, de logistiek en alles wat er momenteel verder nog is. Ook dit is iets bijzonders, dat in deze tijd alles zo tegelijkertijd komt. Dan is er iets aan de hand. Het zou gewoon gek zijn als er alleen computers waren en niet dat andere.''

Een citaat opgetekend uit de mond van Friedrich Weinreb, ter besluit van Hoofdstuk 2 van zijn cursus Hebreeuws. De tien jaar geleden overleden econoom en schriftgeleerde Weinreb spreekt ons via Internet toe, een groter contrast is bijna niet denkbaar. Toch nam een organisatie die zich angstvallig anoniem houdt (een e-mail met vragen werd niet beantwoord) de moeite een 'Prof. F. Weinreb's Homepage' (www.geocities.com/Athens/Olympus/6724/) te openen. De 'gratis proefles' die de homepage verstrekt werd genotuleerd ,,in Amsterdam in een universiteitsgebouw''. Wanneer wordt niet vermeld, maar de verwijzing naar Provo doet eind jaren zestig vermoeden. ,,Kijk daarom niet teveel neer op de provo's'', luidt het 'bijna letterlijke verslag' van de bijeenkomst. ,,Het is misschien een ziekteverschijnsel, maar ook een ziekte is heilig. Het is een bijzonderheid als iemand ziek is. Met een zieke is iets aan de hand. Daar wordt iets mee gedaan, daar is een gesprek mee gaande. (...) Tegenover het één staat altijd het ander. Dat dit zich nu in deze tijd aandient doet me zeggen: hier is iets aan de hand. Misschien staan we aan de drempel van iets nieuws, aan de ingang, de poort van iets anders.''

De Weinreb-site wil ,,toegang geven aan iedereen tot het kwalitatieve enorme complex van materiaal wat hij op zijn naam gebracht heeft'', blijkt uit de in krom Nederlands gestelde verantwoording. Er is een lijst met achttien boeken van Weinreb te vinden, van 'Waarom worden wij ziek?' en 'Heeft de mens nog een toekomst?' tot 'Gedachten over leven en dood' en 'Mensbeeld in de Kabbala'.

Er zitten verstokte Weinreb-adepten achter dit initiatief. De wijze waarop de naamgever van de site ,,op spectaculaire wijze tegenstand'' bood aan de jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog wordt in alle toonaarden geprezen; betreurd wordt dat hij na de oorlog werd veroordeeld ,,voor enkele gebeurtenissen op veel kleinere schaal''.

Zo gedetailleerd als de site is over de werken en studies van Weinreb, zo summier wordt bericht over de werkelijke reden van zijn veroordeling.

,,Niet voor iedereen waarmee hij te maken kreeg liepen de gebeurtenissen in die onzekere tijden van de oorlog goed af. En dit werd hem, een verzetsman toch in hart en nieren, verweten. (...) Achteraf kunnen wij duidelijk waarnemen en vaststellen dat men pal na de oorlog de omvang van zijn succes in het Weinreb-spiel, waarin hij de hoofdrol en enkele bijrollen vervulde, niet heeft kunnen of willen begrijpen. Met het gevolg dat door dit blindstaren van enkele 'kopstukken' van toen naar enkele details (men had het over bedragen en niet over grote groepen van mensen) toen niemand de grote lijnen kon zien.''

Ter onderstreping van Weinrebs nobele inborst is op de site een citaat van Weinreb-gelovige Aad Nuis (,,Er was niet zozeer iets mis in ons hoofd, maar in de samenleving'') te vinden, evenals een brief van een arts met wie Weinreb en nog twee gevangenen in 1946 de cel deelden. ,,Elk mens sprak hij aan op de wijze, welke bij die mens behoorde. Bij hem hebben we alledrie geleerd wat het leven waard kan zijn, wanneer men weet dat er een levende God bestaat.'' Weinreb als 'boodschapper van God', dat is zoals de initiatiefnemers van deze curieuze site de auteur van 'Collaboratie en verzet' graag afschilderen.

Dat zelfs niet een vermoeden van een andere kijk op deze controversiële figuur wordt geboden, maakt een nogal potsierlijke indruk. Onder de kop 'Oplichter Weinreb chanteerde Binnenlandse Zaken' werd eind vorig jaar in de Volkskrant het proefschrift van de Leidse historica Regina Grüter besproken. Die concludeerde niet alleen dat Weinreb BZ in 1956 en 1957 minstens 65 duizend gulden afperste, maar ook: ,,Friedrich Weinreb was een leugenaar die met zijn schurkenstreken in de Tweede wereldoorlog talrijke slachtoffers maakte.''

Temeer daar de 'Prof. F. Weinreb's Homepage' nog 'onder constructie' is, doe ik de samensteller(s), bij wijze van gratis proefles, de link naar dat artikel aan de hand: www.volkskrant.nl/indruk/i25000006/i366/p185000699.html.