DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

24 april 1998

Bruggetje

,,Marc Dutroux is ontsnapt uit de gevangenis. Er zat geen kinderslot op zijn deur.'' Over de troebele bodem van Internet rolt ons een nieuwe golf Dutroux-grappen tegemoet. De liefhebbers van het genre kennen de weg naar de nieuwsgroepen met 'tasteless jokes'.

Paul de Leeuw beet gisteravond laat het spits af in zijn programma, dat blijkbaar s middags wordt opgenomen. In gesprek met minister Dijkstal en Maurice de Hond werd de presentator een persbericht over de ontsnapping aangereikt. Dijkstal wilde het eerst niet geloven, uitte vervolgens zijn verslagenheid. De Hond toonde verbijstering en empathie. Ineens wilde De Leeuw weer over tot de orde van de dag: ,,Waar hadden we het ook al weer over?'' ,,De scholierenverkiezingen'', memoreerde een van zijn gesprekspartners.'' ,,Nou ja'', giechelde de presentator, ,,van Dutroux naar de scholierenverkiezingen is maar een klein bruggetje.'' Dijkstal en de Hond proestten het uit, waarna De Leeuw er overheen: ,,Waren er eigenlijk ook kleuterverkiezingen?''

Anderhalf jaar geleden werden op een door het Belgische biermerk Maes opengestelde 'Moppentap' op Internet allerlei Dutroux-grappen geplaatst. Na enkele maanden en tal van protesten besloot de bierfabrikant, die blijkbaar geen enkele selectie uit het enorme aanbod maakte, de site te sluiten. Een Nederlander onderhield in die tijd een website, waarop hij meer dan honderd 'sarcastische' Dutroux-grappen plaatste. Dit initiatief werd beantwoord met een website, waarop tegenstanders van dit soort humor hun krachten bundelden. Beide URL's bestaan niet meer.

Toch is er nog steeds een grote hoeveelheid Dutroux-grappen op het net te vinden, merkwaardig genoeg via een site die is gelinkt aan die van de Regionale Uitgevers Groep, uitgevers van de kranten het Belang van Limburg en de Gazet van Antwerpen. Deze omvangrijke - ogenschijnlijk willekeurige - proeve uit de Maes-files biedt niet alleen een interessant inzicht in het soort moppen dat zo'n open trommel oplevert, maar ook in de reacties die dat teweeg brengt. Grofweg zijn er aan deze 'Moppentap' (,,breng uw collega-tooghangers aan het bulderen'') vijf hoofdcategorieën te vinden: grappen over de Dutroux-affaire (inclusief An en Eefje- en vader Maréchal-moppen), over Hollanders, over Turken, over Afrikanen en over seks.

De wijze waarop buitenlanders te grazen worden genomen, verschilt waarschijnlijk niet sterk van de manier waarop dat aan de Nederlandse tap gebeurt. Grappen over Hollanders zijn als onze Belgenmoppen. In de categorie seks is van innovatie nauwelijks sprake.

De Dutroux-moppen weerspiegelen sadistisch leedvermaak, maar de mildere ook een behoefte aan ontsnapping, de grimmige lach om een tragedie te bezweren. De meest gruwelijke zal ik hier niet citeren, het URL laat ik onvermeld. Veel en in verschillende varianten voorkomend is de volgende: ,,Dutroux en een klein meisje lopen een donker bos in. Opeens zegt het meisje: 'Ik vind het eng in het donkere bos.' Waarop Dutroux zegt: 'Weet je wat veel enger is, dat ik straks alleen terug moet lopen'.'' En ook: ,,Weet jij waarom Dutroux zijn bewaker verkrachtte? Hij deed te kinderachtig.'' Of: ,,Wat is Dutroux met zilverpapier en een strikje errond? Kindersurprise.''

Een paar reacties: ,,Het zijn gemene varkens die moppen vertellen met een anders miserie''; ,,Aan al diegenen die moppen vertellen over de vermoorde kinderen, wens ik hetzelfde''; ,,Ziek, al die Dutroux-moppen. Dat je over zoiets grappen kan maken! Werd er vroeger al niet gezongen: 'Ik heb getwijfeld over België'? Nou, ik twijfel nog steeds!''

Deze verzameling biedt op het eerste gezicht een representatief beeld van de 'actuele' moppen die in een ingrijpende periode in België aan de tap werden gemaakt - en de weerzin die dat opriep. Dat is voer voor sociologen en historici - en daarom een waardevol document.

De Nederlander Paul de Leeuw ging een bruggetje te ver.