DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

6 april 1998

Opvolging

De tv-serie Het Jaar van de Opvolging (HJvdO) speelt in 2010 en herbergt daarmee een science-fiction-element. Maar de toekomstvoorspelling gaat om subtieler zaken dan reizen naar het centrum van de aarde of naar ruimtestations.

Het gaat over de vraag: hoe ziet de dagelijkse werkelijkheid er over twaalf jaar uit?

In een interview in Het Parool van afgelopen zaterdag constateerde Marcel van Dam ,,één van de grootste raadselen van de geschiedenis'', namelijk dat ieder tijdperk zijn eigen type politicus kent. Nu zien we ineens de no-nonsense-figuren in de internationale politiek opduiken, zei Van Dam. ,,Den Uyl had zich in deze tijd nooit staande kunnen houden.''

In HJvdO treedt een flegmatieke, gemoedelijke figuur als premier van ons land op. De kleur van de Partij van Vrijheid (65 zetels) waarvan hij de politiek leider was, wordt in het midden gelaten - 'paars' lijkt hij me in elk geval wel, al vertoont de 'opvolgingskwestie' veel overeenkomst met die van Lubbers en Brinkman bij het CDA.

Als we een tv-serie aan de werkelijkheid mogen spiegelen, en hierbij is besloten dat dat mag, dan staan over twaalf jaar eigenaardige figuren aan de top van grote politieke partijen. De fractieleider die als tussenpaus optrad, droeg een knevel en een geitensik. Het baardmodel van zijn premier is dat van een18-de-eeuwse regent. Zou de baardgroei, anderhalf decennium nadat Heerma zijn gezichtshaar liet verwijderen in een wanhoopspoging de kiezer te behagen, weer terugkeren in de politiek? Beoogd opvolger Van Dorp is wèl clean-shaven, maar labiel laverend tussen zijn medische ambities, het wufte modellenwereldje van zijn vrouw en de slangenkuil van de politiek. En bepaald niet van onbesproken gedrag, zoals uit de laatste scène bleek.

Niets zo tijdgebonden als produkten die sterk onderhevig zijn aan concurrentie: auto's, krant, radio, televisie en computer. Begrijpelijk liet het VPRO-budget niet toe naar 2010 gemodelleerde auto's te laten bouwen. Wel werd een computersysteem getoond, waarop de premier en zijn beoogd opvolger de belangrijkste tegenstanders in de fractie de revue lieten passeren. Een techniek die de traagheid en eenvoud van het huidige Tweede Kamer-systeem wellicht verre overtreft, maar niet echt futuristisch aandeed. Van Dorp had televisie aan boord, een nouveauté in Nederlandse parlementaire kringen. Telefoneren gaat, als we de makers van HJvdO moeten geloven, in 2010 net zo gebrekkig als nu. Op een cruciaal moment voert Van Dorp een moeizaam gesprek vanuit een telefooncel aan het strand met de premier, die zich dan bevindt in een skilift te Davos. Ik denk dat de scenarist zich hier vergist. Over twaalf jaar zou Van Dorp zich in zo'n spoedgeval niet naar een telefooncel reppen, de premier zou evenmin een altmodisch GSM-toestel op zak hebben. In 2010 dragen beiden een toestel waarmee zowel e-mail- als beeldverkeer mogelijk is.

De toekomst van de krant ziet er volgens Jan Blokker, want die schreef het scenario, niet romantisch uit. Geen saaie portretten op de één, decreteert de redactiechef zijn manschappen in de hoop een ,,oplageverlies van 20 duizend'' tot staan te brengen. En als moet worden uitgezocht waar zich de hoofdrolspelers in het opvolgingsdrama bevinden, krijgen de verslaggevers te horen: ,,Jullie denken allemaal dat de journalistiek nog leuk is.''

Bij de begintitels zien we de premier al een exemplaar van De Telegraaf ter hand nemen, vervolgens komt De Volkskrant een paar keer in beeld. En wat zien we? Beide kranten zijn gedrukt op tabloid-formaat! Wat Sytze van der Zee gedurende zijn laatste anderhalf jaar hoofdredacteurschap van Het Parool niet lukte, is niet alleen bij de concurrentie, maar ook bij het PCM-concern de economische werkelijkheid van 2010. Dat verheldert Blokkers bespreking van het boek 'De overkant', waarin Van der Zee verslag doet van zijn pogingen om Het Parool op tabloid-formaat te krijgen, als een journalistiek-historisch monument.