DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

3 april 1998

Goudkoorts

Wordt het geld van het ministerie van Economische Zaken, bestemd voor initiatieven op de elektronische snelweg, in een bodemloze put gegooid? Die indruk drong zich wel op bij het zien van de Zembla-film van gisteravond over de goudkoorts op Internet.

Geen van de bedrijven die in 1996 een 'starterskrediet' kreeg maakt winst, een deel is alweer over de kop of leidt een moeizaam bestaan. Twintig miljoen gulden over de balk gegooid, of toch een waardevolle investering? De secretaris-generaal van EZ hing nog steeds die laatste overtuiging aan, 'winst' was immers niet het enige criterium, maar de kredietverlening werd door anderen in het programma honend verworpen.

De belangrijkste argumenten om niet te geloven in Nederlandse overheidssteun van Internet-toepassingen waren, dat alleen het particulier initiatief tot een bloeiend bedrijf kan leiden en dat je niet in Nederland moet zijn voor dit soort bedrijvigheid. Het bezwaar van de locatie lijkt mij, juist met zo'n grensoverschrijdend, niet-plaatsgebonden medium, niet erg zwaar gelden. En misschien kan Michiel Frackers over een paar jaar aantonen dat de EZ-subsidie van vier miljoen voor zijn beginnende onderneming wel degelijk goed is besteed. Rest de vraag of de ambitie van het ministerie onder leiding van Hans Wijers om 'nummer 1 op de elektronische snelweg' te worden, niet te hoog is gesteld. Waarom niet nummer 4, of 6 - van Europa, desnoods?

Treurig was het relaas van de failliete directeur van het bedrijfje Netural Objects. Voor zijn digitale leestafels bleek geen markt te bestaan. Met de curator maakte hij een tergende eindronde door zijn failliete boedel. Voor mij was het een weerzien met de man die ik, nog geen jaar geleden, had ontmoet bij de opening van dat bedrijfje. Ik was aan hem voorgesteld door Caroline Nevejan van de Maatschappij voor oude en nieuwe media, die verantwoordelijk was voor het oertype van de tafel in De Waag in Amsterdam. Trots vertelde ze me toen dat nu eindelijk een initiatief van haar Maatschappij tot een commerciële onderneming leidde, en dat het niet het laatste zou zijn. In de reportage had ik ook graag haar verklaring voor het debâcle gehoord.

De commerciële mogelijkheden van Internet worden schromelijk overschat, dat was de boodschap van het programma. Ter illustratie werden opnamen getoond van de Internet Business Club. De daar aanwezige jongeren, waaronder nota bene een koninklijke 'Internet-ondernemer', hadden de pakken die ze droegen, zo werd gesuggereerd, met geen cent uit hun Internet-activiteiten bekostigd.

Er zijn wel degelijk mensen in goede doen geraakt door Internet; Michiel Frackers, met zijn BMW voor de deur van zijn huis in Amsterdam-Zuid, was daarvan het levende voorbeeld. Maar dezelfde Frackers gaf ook aanwaar vooral aan wordt verdiend bij deze nieuwe goudkoorts: niet aan het goud zelf, maar aan de schoppen en houwelen. Ofwel: de leveranciers van apparatuur en software, de kabel- en telefoonmaatschappijen, de consultancy's en organisatoren van Internetcursussen en -congressen.

Internet heeft vooral zijn dienst bewezen als communicatiemiddel; zowel in het zakenleven, het onderwijs, de computerwereld en het entertainment. Voordat de eerste winkelcentra op het net met succes draaien, moet nog veel gebeuren aan de snelheid en het gebruiksgemak van het medium. Het Snelnet-experiment biedt in dat opzicht perspectief, al sprak de proefpersoon boekdelen die, ondanks de oproepbare tv-programma's op zijn computer, toch maar liever televisie op zijn vertrouwde tv-scherm zag.