DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

19 maart 1998

De doorsneesmaak

,,De vervlakkende invloed is groot, veel te groot'', schrijft Maarten van Tol vanuit Bristol, in reactie op mijn stukje over de dreigende 'opleuking' van het RTL4-televisienieuws van afgelopen maandag.

,,Dat er mensen zijn die niet verder willen kijken dan de tuin van de buurman moeten zij in principe zelf weten, ik vind wel dat mensen met ruimer blikveld in elk geval de mogelijkheid geboden moet worden zich te informeren! Zelfs het taalgebruik van het NOS-Journaal lijkt te worden afgestemd op een steeds lager opleidingsniveau. Ik vind dat je als tv-producent best een opvoedende rol mag hebben, en niet alleen maar op de banaal-platte doorsneesmaak hoeft af te gaan.''

Erik van Eck, die in Seattle verblijft, is het daar niet mee eens. ,,Hier in Amerika zijn op de lokale zenders de belangrijkste elementen in het dagelijks nieuws de gebeurtenissen uit de directe omgeving. Het wereldnieuws komt op de tweede plaats (en vaak ook op een nog veel lagere). Een en ander wordt aan elkaar gepraat door zeer gewiekste, veelal vrouwelijke presentatoren. Als u schrijft dat tv-nieuws voor veel mensen de enige informatiebron is, heeft u gelijk. Maar ik ben er van overtuigd dat als er niet zulk aangenaam (u gebruikt het woord 'smeuïg') nieuws was, dat er dan heel veel mensen helemaal geen kennis meer van het dagelijks nieuws zouden nemen.''

Vroeger zorgden kranten voor de dagelijkse nieuwsvoorziening, tegenwoordig is dat de televisie. De beeldbuis biedt echter veel meer verleidingen dan de krant, hoezeer papieren media zich ook inspannen om het nieuws op een amusante of prikkelende wijze te brengen. Door het zap-gedrag bereiken actualiteiten en documentaires die enige inspanning van de kijker vragen steeds minder huiskamers. Nu ook via Internet het dagelijks nieuws is te raadplegen, is volgens sommige mediaprofeten het einde van het dagblad nabij. In het jongste nummer van het reclamevakblad Adformatie betoogt Postbank-manager H. Steenkamp dat de dagladen zich ,,aan het eind van hun levenscyclus bevinden''. Steenkamp, tevens voorzitter van de mediacommissie van de Bond van Adverteerders (BVA), wees in de media-werkgroep op het feit dat in Nederland de afgelopen 25 jaar het aantal kranten per hoofd van de bevolking met een kwart is afgenomen. De afkalving van de lezersmarkt wordt volgens de mediamanager versterkt door de opkomst van elektronische media als Internet, die de personeelsadvertenties van dagbladen kunnen afsnoepen. Steenkamp bepleitte dunnere kranten en lagere advertentietarieven.

Het doemscenario van Steenkamp is bekend, volgens de eerste voorspellers ervan zou het dagblad omstreeks deze tijd al uit de kiosk zijn verdwenen. Ondertussen groeit de kwaliteitskrant nog steeds. Zorgelijker is het met de televisie gesteld, waar de leveranciers van serieuze informatie voor het dilemma staan of zij genoegen nemen met een relatief klein publiek, dan wel dan wel dat zij hun aanbod aanlengen met smeuïgheid. Volgens Maarten van Tol voorzien de sensationele, voyeuristische reportages in een wezenlijke behoefte en ,,bestaat er een grote groep mensen die dergelijke berichtgeving om een of andere reden echt leuk vindt.'' Toen hij nog in Delft woonde, had Van Tol met zijn huisgenoten vaak discussies over waar op tv naar gekeken werd. ,,Om de een of andere reden werden baggerprogramma's als 'Overde Rooie' hogelijk gewaardeerd, evenals '5 in het land', waar verhalen over hoe de Kat van Mevrouw Van Tongeren uit de Hugo de Grootstraat was gered door een Dappere Brandweerman breed werden uitgemeten. (...) Ik denk dat de behoefte aan smeuïgheid (helaas) maar ten dele gecreëerd wordt, omdat zij bij veel mensen al in sterke mate aanwezig is. Hoe denk jij over het fenomeen: een ongeluk op 1 weghelft, files op 2weghelften? Het gros van de weggebruikers op de ongeluk-vrije weghelft houdt in om te kijken. Persoonlijk kots ik daarvan, maar het lijkt aan te geven dat de meesten wel degelijk de 'smeuïge behoefte' hebben.''

Ik denk dat Van Tol dat goed heeft gezien.