DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

6 maart 1998

Rasoel revisited

In het woord 'nieuws' ligt al het efemere karakter van het verschijnsel besloten; oud nieuws is als een opgewarmde kliek: niet vers of aantrekkelijk, maar verplichte kost.

Gisteravond heb ik me geruime tijd verdiept in nieuws van jaren her, nadat ik op Internet een interessante tekst aantrof. Het is alweer bijna tien jaar geleden, op 6 maart 1989, dat een zekere Mohamed Rasoel zich op de opiniepagina van deze krant aankondigde als kritische moslim, die Nederlander waarschuwde voor hun naïviteit jegens het oprukkend islamitisme. Een jaar later verscheen van deze Rasoel (een pseudoniem) het boekje 'De ondergang van Nederland'. Het stuk op de opiniepagina bleek een hoofdstuk te vormen van dit boek, waarin de waarschuwing aan Nederland nader werd uitgewerkt.

Hij zette de 'softe Nederlanders' af tegen de 'stompzinnige, wrede, corrupte en bloedvergietende moslims'. De elektronische en gedrukte media stortten zich en masse op de uit Pakistan afkomstige variété-artiest Zoka van A., die zich uitgaf als de auteur van 'De ondergang van Nederland'. Zij concludeerden dat de tamelijk ongeletterde 'Son of Tarzan', de artiestennaam van Van A., onmogelijk de auteur van het boek kon zijn, omdat de tekst een zekere literaire vaardigheid verried. Zoka verscheen, met een vermomming van palestijnse shawl en zonnebril, in menige talkshow, maar hij bracht zijn betoog mondeling veel minder helder voor het voetlicht dan in 'De ondergang van Nederland' te lezen stond.

De indruk van een mystificatie werd nog eens versterkt door de rol van de vertaler René Kurpershoek, die beweerde het in gebrekkig Engels gestelde manuscript in verfraaid Nederlands te hebben omgezet - terwijl de tekst naar alle waarschijnlijkheid Nederlands van oorsprong was. Bovendien: waarom zou een gerenommeerd vertaler zich voor een obscure uitgeverij (Timmer) en een al even obscure auteur kosteloos inzetten? De verwarring werd nog groter, toen de professor tekstwetenschap Teun A. van Dijk, op grond van een onderzoek in opdracht van het Nederlands Centrum Buitenlanders (NCB), het vermoeden uitsprak dat zich achter 'De ondergang van Nederland' de auteur en columnist Gerrit Komrij verschool. Behalve Komrij viel half columnistiek Nederland over de tekstprofessor, die zich voor de rechter in een door Komrij aangespannen lasterproces met succes verdedigde. De zaak vond een voorlopig einde in december 1992, met de veroordeling wegens het schrijven van een racistisch pamflet van Zoka van A. tot een boete van tweeduizend gulden. Eind vorig jaar kwam Van A. (nu onder de naam Zoka F.) weer in het nieuws, toen hij door de rechtbank in Haarlem tot vier jaar gevangenisstraf werd veroordeeld wegens aanranding en verkrachting van vier vrouwen. Hij had als 'kunstenaar' via een advertentieblad vrouwen geworven voor 'body-painting', maar gebleken was dat zijn advertenties niet 'uitsluitend voor artistieke doeleinden' waren opgesteld. Professor Teun A. van Dijk liet de zaak niet los en werkte aan een omvangrijk dossier om zijn gelijk - of althans zijn integere bedoelingen - aan te tonen. Een dik boekwerk was het resultaat, sinds kort is de tekst ook op Internet te raadplegen. Door uitvoerige tekstvergelijking tussen 'De ondergang van Nederland' en boekfragmenten en columns van Gerrit Komrij tracht Van Dijk aan te tonen dat Rasoel en Komrij althans iets met elkaar gemeen hebben. Van Dijk arrangeerde een ontmoeting met Rasoel, waarvan een levensecht verslag in het boekwerk, en kwam tot de slotsom dat ,,Rasoel bevestigt dat er een groep mensen is geweest die hem hebben ingehuurd om als pseudo-auteur van 'De ondergang van Nederland' op te treden''. De rechter heeft, stelt Van Dijk, de verkeerde persoon voor het pamflet veroordeeld. Wie de 'groep mensen' achter het boek is, weet ook Teun A. van Dijk niet te onthullen. ,,In ieder geval weet Rasoel voldoende om de hele zaak op te helderen. De vraag is wie hem zover krijgt, en dat hangt in laatste instantie natuurlijk af van de enige die hem daartoe kan dwingen, namelijk de rechter.''

De tekst van Van Dijk bevat een ernstige aanklacht aan de media en de wetenschap, die volgens hem in de kwestie-Rasoel volstrekt eenzijdig en bevooroordeeld hebben gereageerd. Oud nieuws, zo blijkt uit dit dossier, kan toch heel spannend zijn.