DE DRAAD
Eerder verschenen
columns

HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

De column De Draad verschijnt vijf keer per week.
Reacties naar rooduijn@nrc.nl

27 FEBRUARI 1998

Aanpassen? (2)

Afgelopen woensdag stond op deze plaats een stukje dat was gebaseerd op mijn correspondentie met Dick Speekman in Adelaïde, Australië.

In zijn mails bepleitte Speekman dat emigranten zich in hun nieuwe land moeten aanpassen aan de plaatselijke zeden en gewoonten, onder het motto: als je in Rome bent, doe als de Romeinen. Henk Heijnis, als onderzoeker verbonden aan de Australische Nuclear Science and Technology Organisation, vindt dat een blanke westerling die naar een ander westers georiënteerd en overwegend blank land verhuist gemakkelijk praten heeft. ,,Voor hem was het wellicht makkelijker om zich aan te passen'', schrijft hij. ,,De culturele verschillen zijn immers niet al te groot. Iemand van het platteland van Vietnam die naar Sydney komt zal een iets grotere schok te wachten staan.''Annette, die onder de naam 'Amazone' schrijft vanuit een niet nader genoemde plaats in de Verenigde Staten, constateert dat zij - al ziet ze veel 'onderdrukking' om haar heen - 'als blanke Nederlandse' evenmin wordt onderdrukt. ,,Ik ben goed onderwezen en zie er volgens de normen van deze samenleving als een 'winner' uit.'' Het heeft volgens haar ook te maken met hoe je je gedraagt en de taal die je spreekt. ,,En dan zijn er nog vele andere omstandigheden. Teveel. Ik heb redelijk genoeg kunnen observeren hoe het is om niet zoals ik te zijn. Als je bijvoorbeeld zwart bent dan is er nog onderdrukking te over. Als er iets gebeurt in het Midden-Oosten of waar dan ook ter wereld, dan zijn degenen die daar vandaan komen aan de beurt. Het is een eindeloos proces. Een gebed zonder einde. Ja, ik klink vermoeid en het is vermoeiend.''

Het heeft Henk Heijnis geen enkele moeite gekost zich aan het Australische leven aan te passen, maar hij voegt daaraan toe dat hij niet de hoogmoed heeft voor andere emigranten of expatriates te kunnen spreken. ,,Australië wil graag een multi-cultureel land zijn en daar zijn geldende waarden en normen nu eenmaal een zeer ruim begrip. Gode-zij-dank hebben ze de 'whites-only' emigratie-policy in de jaren zestig de deur uit gedaan.''

Dat het ultra-nationalistische Kamerlid Hanson (een 'Nederlandse Janmaat') Australië internationaal in een kwalijk daglicht stelt, vindt een aantal inzenders - in tegenstelling tot Speekman - heel begrijpelijk. Heijnis vraagt zich voorzichtig af of Speekman misschien moeite heeft met de argumenten waarmee wordt getracht de ongenuanceerde opmerkingen van mevrouw Hanson te weerleggen: ,,Ik denk niet dat de hele wereld te keer gaat als Hanson iets zegt.

Maar als de huidige regering de Aboriginal-Reconciliation probeert te wurgen, kan ik me goed voorstellen dat de rest van de wereld (inclusief Nederland) op zijn minst de wenkbrauwen optrekt.'' Heijnis reageert het felst op Speekmans suggestie dat Aboriginals zich meer zouden kunnen permitteren dan andere groepen in Australië. Aanleiding vormde een rechtszaak van een toerist tegen een Aboriginal, waarbij de laatste werd vrijgesproken nadat hij de toerist op agressieve wijze had belet Aboriginal-kinderen te fotograferen. Speekmans 'ongenuanceerde opmerking' over deze Aboriginal, nota bene ex-'Australian of the year', verbaasde Heijnis: ,,Is hij het met Hanson eens dat ze enorm voorgetrokken worden? Beseft hij wel welk enorm onrecht deze bevolkingsgroep is aangedaan? Van Hanson weten we tenminste dat ze niet op de hoogte is van de Australische geschiedenis.'' Vanaf het Engelse platteland stuurde Marco de Regt een mail, waarin hij de moeite beschrijft die de autochtone bevolking daar heeft met een ieder die niet supporter is van de lokale voetbalclub 'Boro'. ,,Mensen uit India, Frankrijk en zelfs uit Nederland worden niet voor vol aangezien. Mijns inziens ligt de oorsprong van racisme hierin, dat wat de boer niet kent...'' Speekman heeft volgens De Regt gelijk met zijn aanpassings-adagium. ,,Het is nu eenmaal de snelste manier om ingeburgerd te raken. Later kun je langzaam je eigen waarden invoeren, die wel vreemd blijven, maar geaccepteerd worden.''

,,Ik kan alleen maar voor mezelf spreken'', besluit Annette haar mail met een bemoedigend woord, ,,en dit is het kleine beetje: Een van de belangrijkste aspecten die ik heb meegekregen van huis, is dat een mens is mens is een mens. Het maakt niet uit waar je vandaan komt, hoe je er uit ziet, of je man of vrouw bent. De enige dingen die gelden zijn respect, liefde en vertrouwen.'' Waarmee ik de discussie wil besluiten.