OUDE
NUMMERS
FILMARCHIEF
DOSSIER
OPSPORING
DOCUMENTATIESERVICE
| T I T E L : | De zwijgende reiziger |
| R E G I E : | Ibrahim Selman |
| M E T : | Abdulkadir Yousif, Walid Hadji, Halima Sadik |
Beelden van Koerdisch leed
HANS BEEREKAMPDe Nederlandse producent Rolf Orthel benadrukte het nog eens bij de persvoorstelling van De zwijgende reiziger: dit is een Koerdische speelfilm, een van de eerste uit de geschiedenis, onder moeilijke omstandigheden opgenomen in Griekenland met een grotendeels Nederlandse technische equipe en niet-professionele acteurs. Het verzoek om clementie bij de beoordeling, dat die inleiding impliceert, maakte kennelijk geen indruk op de stichting Fonds voor de Nederlandse Film, die de subsidieaanvrage op grond van de geringe kwaliteit van het scenario afwees. Zo kwam de financiering rond dank zij een bijdrage van de directie Kunsten van het voormalige ministerie van WVC, ook de werkgever van de sinds 1981 in Nederland verblijvende Koerdische regisseur Ibrahim Selman, werkzaam op de afdeling Minderheden.
Een film dient niet beoordeeld te worden op zijn goede bedoelingen. Geconstateerd kan slechts worden dat De zwijgende reiziger een houterige, klungelige onderneming is. Het wrede lot van de Koerden in de bergen van Noord-Irak wordt meer uitgebeeld dan invoelbaar gemaakt. Maar zelfs als schematisch leerstuk over het web van verraad, waarin de Koerdische herders, de met de Iraakse autoriteiten samenwerkende politiebeambte en zelfs een enkele peshmerga (guerrillastrijder) verstrikt dreigen te raken, overtuigt de film nauwelijks. Zelfs dit toch tamelijk eenvoudige verhaal wordt fragmentarisch en onduidelijk verteld. Zo duikt tegen het slot ineens een peshmerga op, die om zijn broer in Bagdad van de strop te redden, als verklikker optreedt. Als dat een essentieel gegeven is voor het verhaal, had die man natuurlijk veel eerder opgevoerd moeten zijn.
De clichés die Selman opdist (een dorpsgek die als enige de waarheid durft te spreken, een jonge vrouw die na lange aarzeling het geweer ter hand neemt) vallen nog te bedekken met de mantel der liefde voor een onervaren debutant. Voor de mogelijke visuele pracht van de Koerdische cultuur breekt hij echter geen lans, integendeel.
1 JUNI 1996