OUDE NUMMERS  
  FILMARCHIEF  
  DOSSIER OPSPORING  
  DOCUMENTATIESERVICE  

Het gekleide universum van Nick Park

Wallace en Gromit zijn mens en dier, baas en hond, maar de rollen zijn vaak omgekeerd. Samen bestieren zij een Coronation Street-huishouden, met schilderijtjes aan de muur, kleedjes op tafel, en thee op elk moment van de dag. Gromit drinkt uit een kopje, leest boeken en kranten, last, boort en behangt, maar haalt ook honds de post voor Wallace van de mat en luistert naar fluitjes. De kale, geflapoorde Wallace is een wat naïeve uitvinder die de varkensspaarpot beheert en gek op kaas is. Voor hun komisch-spannend avontuur The Wrong Trousers, waarin het duo een criminele pinguin ontmaskert, ontving Park in 1994 de Oscar voor de beste animatiefilm. Voor A Grand Day Out, Parks nog komischere debuutfilm die al op de filmacademie vorm kreeg, ontving hij een Oscar-nominatie.

Park is het paradepaardje uit de stal van de Aardman studio's in Bristol, een in 1972 opgerichte en in animatiefilm gespecialiseerde filmstudio. Dat blijkt niet alleen uit de prijzen die de regisseur de afgelopen jaren op animatiefilmfestivals in Frankrijk en Canada in de wacht sleepte. Maar ook uit de animatiefilms die de studio nu in één voorstelling heeft gebundeld, en waarvan er drie Parks signatuur dragen. Na succesvolle tournees van 'de Aardmancollectie' door Duitsland en het 'moederland' Groot-Brittannië, waar Wallace en Gromit inmiddels zo populair zijn dat ze op T-shirts, ansichtkaarten en etuis worden verkocht, is nu Nederland aan de beurt.

Behalve de twee Wallace en Gromit-films - die met hun lengte van een klein half uur ongewoon lang zijn voor een animatiefilm - bevat het programma een tweede Oscar-winnende produktie van Park - Creature Comforts (1990) -, Peter Gabriels videoclip Sledgehammer, in de regie van Stephen Johnson, het zes minuten durende Adam, een alternatief scheppingsverhaal gemaakt door Peter Lord, en ten slotte Loves me... loves me not, over de teloorgang van een verliefde bruut, geregiseerd en geanimeerd door Jeff Newitt. In alle films spelen kleipoppetjes, in klei-interieurs (schaal 1 op 10) en klei-landschappen de hoofdrol. Want klei, of liever gezegd plasticine - kneedbaar materiaal dat steviger is dan klei - is het handelsmerk van de Aardman studio's.

Het is de kunst bij animatie om afzonderlijke beelden zo te manipuleren dat er geen 'ruimte' tussen de beelden kruipt. Als er iets is waar de Aardman-regisseurs in uitblinken is het dit en daarmee treden ze in de voetsporen van Disney. De sequenties van beelden verlopen soepel, de bewegingen van de poppen zijn virtuoos op elkaar afgestemd, hun gezichtsuitdrukkingen zijn uitgekiend. Als Wallace praat bewegen zijn lippen synchroon mee, als Gromit rent stokken zijn poten geen ogenblik, als Adam een bed voor zichzelf uit de aarde maakt, gaat het bukken, kneden en over zich heen draperen van de kleien deken in een vloeiende beweging. Deze technische perfectie heeft een prijs. Eén goede filmdag levert Nick Park bijvoorbeeld niet meer dan drie seconden film op. The Wrong Trousers kostte bijna twee miljoen gulden, en dat is veel voor nog geen half uur film.

Hield Park bij A grand Day Out regie, scenario, animatie en cameravoering in eigen hand, bij The Wrong Trousers riep hij de hulp van scenarioschrijvers en co-animators in. Het resultaat is een thriller-achtig verhaal met een duidelijk plot. De pinguin die als onderhuurder in huis komt, konkelt in de vriendschap tussen Wallace en Gromit, en ontpopt zich als hij de macht heeft overgenomen tot gewetenloze juwelendief. De sterke verhaallijn van The Wrong Trousers is alom geprezen en dat is ongetwijfeld ook de reden dat de film een Oscar won.

Maar juist doordat deze krachtige structuur in A Grand Day Out ontbreekt, is de film geestiger, verrassender. A Grand Day Out is een hommage aan het absurdisme, en zit vol visuele grappen en vondsten. Hier kan een fornuis kaas bewaken op de maan, een raket op de handrem niet vliegen, hier kunnen muizen zonnebrillen dragen. Daarbij weet Park op subtiele wijze emoties te wekken: het fornuis dat van skiën droomt maar achter wordt gelaten op de maan, is echt zielig, het bouwen van de raket is hilarisch, de verhouding tussen Wallace en Gromit verleidelijk symbiotisch.

De twee Wallace en Gromit-films en ook het onovertroffen Creature Comforts, waarin dieren in de dierentuin over hun leefomstandigheden worden geïnterviewd, zijn speels en niet-moralistisch van toon. Daarmee overtreffen ze de twee andere films in de Aardmancollectie, Adam en Loves me... loves me not, waarin de boodschap tot hoofdrol is verworden.