OUDE
NUMMERS
FILMARCHIEF
DOSSIER
OPSPORING
DOCUMENTATIESERVICE
| T I T E L : | The sun's burial (Taiyo no Hakaba) |
| R E G I E : | Nagisa Oshima |
| M E T : | Kayaoko Hono, Isao Sasaki, Masahiko Tsugawa |
Vuil in een vroege Oshima
Pieter KottmanDe Japanse regisseur Nagisa Oshima (1932, L'empire des sens, Merry Christmas, Mr. Lawrence) maakte aan het begin van zijn loopbaan een aantal films over de Japanse jeugd. In een daarvan, Seishun zankoku monogatari (Cruel Stories of Youth) (1960), experimenteerde hij voor het eerst met het langdurig vastgehouden, statische shot (in dit geval van de jonge held die langzaam een appel eet) dat een van zijn handelsmerken werd. In latere films (Violence at Noon, bijvoorbeeld, uit 1966) haalde hij zijn eigen experiment onderuit en sneed juist razendsnel een groot aantal beelden achter elkaar. Evenzo beproefde hij zowel de traditioneel lineaire vertelling als het bij wijze van spreken uit elkaar getrokken verhaal, opgebouwd uit ogenschijnlijk losse elementen die pas na verloop van tijd samenhang gaan vertonen.
De nu hier uitgebrachte 'jeugdfilm' The Sun's Burial (Taiyo no hakaba), uit 1960, vertoont geen enkele van deze kenmerken op een onversneden wijze. De vertelling lijkt lineair opgezet maar gebeurtenissen kunnen evengoed tegelijkertijd plaatshebben, en er is geen enkel extreem lang shot zomin als opvallend snel gemonteerde passages. Dat wil niet zeggen dat de film niet bezienswaardig is, integendeel, hij is, ondanks of dankzij de soms chaotische structuur, eerder nogal merkwaardig en opmerkelijk. De kleuren zijn op een vreemde manier bestorven en de beelden korrelig en dat strookt uitstekend met het Japan dat Oshima in deze film toont.
Dat is niet opwekkend. Van voor typerend versleten hoffelijkheid en esthetiek valt geen spoor te bekennen: het is zelfkant, criminaliteit, plat geweld, vuil en armoede die de toon aangeven. Op de gezichten van de acteurs parelt voortdurend zweet. Plaats van handeling is een sloppenwijk waarin een meisje (Kayoko Hono) overdag in haar levensonderhoud voorziet met de illegale handel in bloed en 's avonds met prostitutie. Zij is de centrale figuur die met iedereen contacten onderhoudt - van de bende van haar criminele vader via de dronkelappen in het café tot een stel agressieve nozems - en misschien wel als enige de juiste overlevingstactiek hanteert.
Ze lijkt ook het alibi van Oshima te zijn om dit Japan te laten zien, en zijn gids. Soms is het alsof hijzelf verbaasd is, als hij veel langer dan voor het verhaal nodig is een echtelijke ruzie toont, of de reacties op een zelfmoord in een binnentuintje of amok in een café. Op die momenten, die ik eerlijk gezegd de boeiendste vind, heeft The Sun's Burial meer weg van een documentaire dan van een speelfilm. Waarschijnlijk is dat ook de bedoeling. Oshima wil een verhaal vertellen maar meer nog wil hij de onttakeling van het na-oorlogse Japan van destijds tonen en in die zin bedrijft hij met zijn film politiek. Niet op een diplomatieke manier, maar hardhandig en theatraal, alsof hij een zwarte opera ensceneert over een fictief, barbaars land.
1 JUNI 1996