OUDE
NUMMERS
FILMARCHIEF
DOSSIER
OPSPORING
DOCUMENTATIESERVICE
| T I T E L : | A Stranger Among Us |
| R E G I E : | Sidney Lumet |
| M E T : | Melanie Griffith, Eric Thal, John Pankow, Tracey Pollan |
Schietgrage Griffith op jacht in mystiek joodse clan
PIETER KOTTMAN,,Dit is nu mijn leven'', verzucht Emily tegen de chassidische vriend die haar voor het eerst en in strijd met de strenge regels van zijn geloof thuis komt opzoeken. Het grootste deel van A Stranger Among Us van regisseur Sidney Lumet (Dog Day Afternoon, The Verdict) is op dat moment al voorbij, maar dan pas begrijpen we dat er kennelijk iets mis is met haar bestaan. Vreemd genoeg beseffen we ook onmiddellijk wát - maar dat besef stoelt eerder op beleefdheid jegens de regisseur dan op zijn overtuigingskracht.
Lumet en scenarioschrijver Robert Averech voeren in hun film de door de wol geverfde Newyorkse politie-agente Emily Eden (Melanie Griffith) de wereld van een chassidische clan binnen. Het begint als een routineklus: er wordt een jongen vermist. Shit, en daar moet zij op af? Krijg toch de kolere. De scenarist laat er geen moment twijfels over bestaan hoe werelds en onreligieus zijn hoofdpersoon is. Vlak daarvoor heeft ze zelfs nog koelbloedig een misdadiger neergeknald en werd ze berispt vanwege haar schietgrage gedrag. Ten onrechte, zo bleek echter, na onderzoek.
Emily mag dus grofbesnaard zijn, ze deugt. Hoezeer zelfs wordt duidelijk als ze als Ba'al Teshuvan (teruggekeerde dolende) infiltreert in de zo gesloten kring orthodoxe joden om de moord op de inmiddels dood aangetroffen vermiste jongen op te helderen. Dat lukt, en de zoektocht levert enige suspens op, maar bijna terloops, want om de ontknoping is het de makers niet begonnen.
Waar het om gaat is de transformatie van de goj in de van rituelen, gebruiken en ge- en verboden bezwangerde wereld waarin ze belandt. Als haar aan het begin van haar verblijf wordt uitgelegd wat er aan mystiek in de kabbala te lezen staat, veronderstelt ze nog: ,,Zeker uit Californië overgewaaid'', maar uiteindelijk raakt ze, zoals gezegd, doordrongen van de tekortkomingen van haar eigen bestaan.
Subtiel werkt Lumet dat op zichzelf aardige gegeven niet uit. Alleen al de titel is een aanwijzing bij wie zijn hart ligt. Hij brengt uitvoerig en met veel aandacht en liefde de orthodox-joodse leefwijze in beeld en confronteert die steeds weer met het onbegrip en de onwetendheid van de vreemde eend in de bijt. Het probleem is alleen dat de sympathie van de regisseur voor het harmonieuze chassidische leven zo heel veel groter en evidenter is dan die van zijn ontheemde hoofdpersoon, zelfs al laat hij haar verliefd worden op de zoon van de rebbe.
Als die haar thuis opzoekt en zij haar verzuchting slaakt, blijkt hoezeer Lumets partijdige benadering ten koste gaat van het drama dat hij wil tonen. Dat ontaardt prompt in sentimentaliteit, omdat hij vergeten is om voor zijn publiek Emily's veranderde inzichten aannemelijk te maken of daar zelfs maar aanwijzingen te geven. Als hij meer afstand had genomen van wat hem lief is, was zijn liefdesverklaring sterker geweest. Hij had dan meer oog gehad voor 'the stranger' en haar overtuigender dan nu in zijn liefde voor de mystiek van de chassidische joden laten delen.
1 JUNI 1996