U kijkt naar de website van NRC Handelsblad gedurende de periode 1995-2001. Bezoek ook de de huidige site.
    F I L M A R C H I E F  
NIEUWS  | TEGENSPRAAK  | SUPPLEMENT  | AGENDA  | ARCHIEF  | ADVERTENTIES  | SERVICE

  OUDE NUMMERS  
  FILMARCHIEF  
  DOSSIER OPSPORING  
  DOCUMENTATIESERVICE  

T I T E L : Oj, vy goesi! (Vaarwel, ganzen)
R E G I E : Lidia Bobrova
M E T : Vjatsjeslav Sobolev, Joeri Bobrov, Vassili Frolov

Een bad van grenzeloze mnenselijkheid; Toen Russen nog dachten dat ze niets te verliezen hadden

Door HANS BEEREKAMP
Twee en een half jaar na de vertoning op het Filmfestival Rotterdam hebben de filmhuizen, waar Russische films tegenwoordig weinig bezoekers meer trekken, eindelijk een plaatsje gevonden voor Oj, vy goesi!, de hartverwarmende en betoverende debuutfilm van Lidia Bobrova.

Zonder de mystieke franje of de artistieke rookgordijnen die de andere produkties van Lenfilmstudio vaak kenmerken, vertelt Bobrova een treurig, maar voor Russische begrippen niet bepaald ongewoon verhaal over de drie zonen van een accordeonist, die het lied Oj, vy goesi! ('O ganzen, grijze ganzen, voorspel mij mijn lot') gevoelig placht te vertolken.

Elke keer wanneer de broers - veertigers zou je zeggen, maar daar kan men zich in vergissen - het lied weer horen, springen de tranen in hun ogen, denkend aan hun eigen lot. De lokatie is een dorpje aan het einde van de wereld; het jaar is 1980, toen Brezjnjev nog net leefde en de vriendschap tussen de volkeren celebreerde tijdens de Olympische Spelen van Moskou. De protserige beelden van de openings- en slotceremonie, bekeken door de hoofdpersonen in een bioscoop ver van de hoofdstad, vormen de enige kleur in de zwart-wit-film.

Hoe anders is het leven van onze broers. Mitka (Joeri Sobolev), met zijn pluizige baard, lange gezicht en schichtige ogen het evenbeeld van de vader, bespeelt ook de trekharmonica, is invalide en kan de eindjes net aan elkaar knopen door de verstelwerkzaamheden van zijn verzuurde vrouw. Als ze hem er op uit stuurt om naalden te kopen, keert hij de volgende dag pas laveloos terug.

De tweede broer Petka (gespeeld door Joeri Bobrov, een broer van de regisseuse en in het dagelijks leven stoker) is een meer permanente alcoholist. Schriel als een stripfiguur wordt hij letterlijk overeind gehouden door zijn massieve echtgenote Dasja, ook geen lachebekje. Ooit had ze willen trouwen met de derde broer Sanka (Vassili Frolov), die halverwege de film terugkeert uit een lang verblijf in de gevangenis. Met zijn pokdalige gezicht, grote handen, verkeerde vrienden en een zwak voor gevangenisliederen is Sanka toch de broer met het grootste overlevingstalent. Dasja valt meteen weer als een blok voor de verloren zoon, ontpopt zich tot een redelijk aantrekkelijke vrouw en vloert haar zachtjes protesterende echtgenoot met een terloopse dreun.

Dasja's overspel, waar geen woord aan vuil gemaakt wordt, is een van de weinige dramatische gebeurtenissen in een film die het vooral moet hebben van blikken, gebaren, straatbeelden, veel meegeneuriede muziek en onvergetelijke details: de scharminkelige kat die kopjes geeft aan Petka, de in de gevangenis vervaardigde olympische beer die Mitka's dochter van de haar onbekende oom ontvangt, de scène voor de spiegel waarin een zwerfster haar van Sanka gekregen veel te grote mantelpakje bewonderend glad strijkt.

Bijna alle rollen worden vertolkt door niet-professionele acteurs. Het is niet de enige overeenkomst van Oj, vy goesi! met het Italiaanse neo-realisme: ook de quasi-documentaire stijl en de weloverwogen pathetiek herinneren aan een vroege Visconti of Fellini.

In een interview met Laura Starink (Cultureel Supplement 24 januari 1992) getuigde Bobrova van haar bewondering voor Fellini èn voor het geduld van het Russische volk: ,,Mijn film toont meer dan het gewone harde bestaan, er zit iets lichts in, iets dat bewijzen moet dat mensen ondanks alles mensen blijven. (...) Ik heb het geluk gehad aan dat milieu te kunnen ontsnappen en daarom zie ik deze film als mijn plicht tegenover de mensen uit wier midden ik afkomstig ben''.

De trots van Russische kunstenaars op de veerkracht van het gepijnigde eigen volk wil in films nog wel eens vertaald worden als aardse mystiek en weerzin tegen de moderniteit van de grote stad en het post-communistische tijdperk. Bobrova houdt zich verre van de verheerlijking van armoede, alcoholisme en achterlijkheid. Oj, vy goesi! is een simpele, bijna zakelijke film over de werkelijkheid van het Russische platteland. Dat het leven daar schilderachtig, pathetisch en zelfs aangenaam absurd is, kan men de filmmaakster niet kwalijk nemen. Voor de duur van 87 minuten kan de westerse filmkijker zich risicoloos laten onderdompelen in die sfeer en zich laven aan de, inderdaad grenzeloze menselijkheid van bijna-tijdgenoten, die weinig meer te verliezen hadden, dachten ze. We kunnen er van verzekerd zijn dat het er in het dorpje inmiddels niet beter op geworden is. Vassili Frolov, de bouwkundig ingenieur die de ex-gevangene speelde, overleed drie dagen na het einde van de opnamen. Hij was met een borrel op in slaap gevallen in zijn stoel met een brandende sigaret, waarna zijn kleed vlam vatte: O ganzen, voorspel mij mijn lot!

NRC Webpagina's
1 JUNI 1996


    Bovenkant pagina

NRC Webpagina's © NRC HANDELSBLAD (web@nrc.nl)