OUDE NUMMERS  
  FILMARCHIEF  
  DOSSIER OPSPORING  
  DOCUMENTATIESERVICE  

Benen onder een geparkeerde auto

De broers Leen en Albert zijn schaduwlopers in donker Deventer. Elke avond tien over acht spreken ze af onder de klok. Ze drinken wat en volgen zomaar iemand. Een vrouw in politie-uniform op pumps. 's Kijken waar die heenloopt. Hee, een man laat zijn brandweerhelm vallen. En waarom heeft die meneer van die enorme plastic buizen bij zich? Het is de stroom van het dagelijks leven die de weg van de broers leidt.Schaduwlopen is zinledig, stelt Leen vast: ,,Ik kom niet eens op plekken waar ik anders niet zou komen.'' Klinkt goed. Dat uitgangspunt had een Buñueleske film kunnen opleveren met gratuite maar krachtige scènes.

Honderd jaar film heeft van dat soort beelden voorgoed in het geheugen achtergelaten. In Umberto D is het de vrouw die met een brandende krant mieren van de keukenmuur veegt, in To Catch a Thief twee agenten die met een blikje voetballen om de tijd te doden bij het schaduwen van een verdachte, in Amarcord een pauw die neerstrijkt op een sneeuwwal.

Het zijn monumentale sequenties omdat ze nergens anders naar verwijzen, noch binnen, noch buiten de film waarin ze voorbijkomen. Hun kracht ligt zuiver in de 24 beelden die per seconde oplichten. Als er zoiets bestaat als pure film, dan staat die op deze stroken celluloid.

Peter Dop heeft, zo lijkt het, nadrukkelijk naar zulke beelden gezocht voor De Schaduwlopers: een spoorwegbeambte die loopt te ballen op het perron, vrouwenbenen die onder een geparkeerde auto vandaan steken, een oud vrouwtje dat een paraplu steelt.

Maar Dop heeft ze niet op eigen benen durven laten staan. Dat was ook moeilijk geworden, omdat de rest van de film zo weinig structuur heeft, dat gratuite beelden erin zouden vervliegen. Dus geeft hij de bal onhandig een rol in zijn verhaal en laat er meer mensen mee spelen. Dus steken er nog een paar keer benen onder een auto uit. Dus laat die man wel vijf keer zijn brandweerhelm vallen. Van surrealistisch wordt het beeld absurdistisch en het komt op dat niveau nooit verder dan een bedenksel, zoals hij er nog veel meer had kunnen bedenken.

Dop heeft structuur verward met het ineenvlechten van al die toevallige absurditeiten. Zo is een aardige en af en toe ontroerende film nadrukkelijk mislukt, omdat betekenisloze beelden iets moeten gaan betekenen.

De aardigheid van de film zit vooral in het camerawerk, waar veel oog voor detail uit spreekt, en in de lokaties. Het ontroerende zit in het huwelijk van de broers met twee zusters, gespeeld door Lineke Rijxman en Marlies Heuer. De enigzins zwaarmoedige Leen (Pierre Bokma) is eigenlijk verliefd op de zus die met de meer kordate Albert (Aat Ceelen) is getrouwd. (Is dit misschien het Nesciaanse element? Een verwijzing naar diens Titaantjes?)

Ze weten het ook van elkaar en daarom komt Lineke Rijxman elke morgen ontbijten bij Pierre Bokma en gaat Marlies Heuer dan een kwartier lang onder de douche staan. Dan is het net of Leen en zijn schoonzus tòch getrouwd zijn. Een kwartier elke ochtend vormen ze het ideale gezin.

In deze scène, die een paar keer terugkomt, zit een spanning die de rest van de film ontbeert. Juist omdat ze zulke doodnormale dingen doen, juist omdat het hun ochtendsleur is en vooral omdat de stortvloed van leukte even stokt, krijgt de De Schaduwlopers hier de broodnodige lading. Maar er zitten veel te weinig van zulke momenten in deze film.