OUDE NUMMERS  
  FILMARCHIEF  
  DOSSIER OPSPORING  
  DOCUMENTATIESERVICE  

Rebelse poseur op een Vespa

Inderdaad heeft de kijker die Moretti en zijn door hemzelf gespeelde alter ego Michele Apicella al volgt sinds de op 8mm opgenomen generatiedocumenten Io sono un autarchico (1976) en Ecce bombo (1978) een lichte voorsprong; je moet even wennen aan zijn weerbarstige humor, slungelige, quasi-lijzige motoriek en compromisloze verkettering van valse profeten van links en rechts.

Maar omdat Moretti in de loop der jaren ook steeds nauwkeuriger de vorm van zijn films in de hand wist te krijgen, hoeft een onverhoedse confrontatie met de rebelse poseur niet meer direct fataal te zijn. Moretti's filmstijl is wel eens vergeleken met de lob in zijn favoriete sport waterpolo (het model voor een vernietigende film over de Italiaanse communistische partij, La palombella rossa uit 1989): de bal lijkt lukraak omhoog te worden gegooid, maar belandt in werkelijkheid precies over het hoofd van de doelverdediger heen op de plaats waar een punt valt te scoren.

De fysieke aantrekkelijkheid van een film die de losheid van een 8mm-project combineert met de professionaliteit van topcameraman Giuseppe Lanci maakt een groot deel van de charme uit, vooral in het eerste deel van het dagboekdrieluik dat Moretti ons, zonder alter ego dit keer, presenteert. 'Op de Vespa' is het verslag van Moretti's ritjes door allerlei buitenwijken van Rome; hij confronteert ons met de doodlopende saaiheid van een nieuwbouwbuurt, slingert zich door lommerrijke lanen en probeert het dansen van de merengue onder de knie te krijgen. Moretti verlaat aangeslagen een voorstelling van Henry, Portrait of a Serial Killer en wrijft op wraak belust een criticus diens positieve recensie onder de neus. Het eerste deel van Moretti's dagboek beweert weinig, maar is een filmisch avontuur, een bij de plaats in Ostia waar Pasolini vermoord werd eindigende, weldadig meanderende 'road movie'.

Ook het tweede deel, 'Eilanden', heeft het karakter van een rusteloze odyssee, dit keer langs alle vijf de Liparische of Eolische eilanden, waar Moretti vergeefs naar een beschut plekje zoekt om te kunnen schrijven. Hij wordt onder meer opgejaagd door verkeerslawaai, verwende 'enigstkinderen' met naar terreur neigend telefoongedrag en de televisieverslaving van zijn reisgenoot. Het blijft een scherp geobserveerde, essayistische zedenschets, waarin de moralist het langzaam wint van de lyricus in Moretti.

Boos wordt hij pas echt in het derde deel, 'Dokters', een door aan de camera getoonde recepten en andere zorgvuldig bewaarde bewijzen geschraagd verslag van Moretti's hellevaart langs dermatologen, acupuncturisten en kwakzalvers. Allemaal hadden ze een andere theorie en schreven ze verschillende medicijnen uit om Moretti's jeuk te bestrijden. Totdat hij zelf in de medische encyclopedie ontdekte wat er werkelijk aan de hand was en de kanker nog net op tijd bestreden kon worden. De woede van de maker-acteur-slachtoffer is begrijpelijk, maar niet bevorderlijk voor de toon van het gefilmde dagboek, dat zich nog wel van ironische middelen bedient, maar die toch vooral ten dienste wil stellen van het aan de kaak stellen van hem aangedaan onrecht.

Caro diario is een aanstekelijk document, waaruit plezier spreekt over de formele kanten van het filmmaken. Moretti is zeker niet, zoals een ander bekend misverstand over zijn werk luidt, een komiek die zich toevallig van dit medium bedient. Evenwichtigheid is nooit zijn sterkste kant geweest, maar Caro diario, met alle bezwaren die dat nu eenmaal oplevert, vind ik Moretti's meest geslaagde film tot nu toe. Misschien zou je die eigenlijk achterstevoren moeten bekijken.