OUDE
NUMMERS
FILMARCHIEF
DOSSIER
OPSPORING
DOCUMENTATIESERVICE
| T I T E L : | Auf wiedersehen Amerika |
| R E G I E : | Jan Schütte |
| M E T : | Otto Tausig, Jakov Bodo, Zofia Merle |
Geen films over de keizer van China
PIETER KOTTMANDe eerste scène is een juweel van cinéma vérité. Een dame wil een tas kopen, maar de verkoopster, stokoud en ongetwijfeld moeder of grootmoeder van de eigenaar, begrijpt haar niet. Spraakverwarring: kan het niet in het jiddisch? Natuurlijk, we bevinden ons immers in Brighton Beach, New York. Global village als de wereld worden mag, dit is een tafereel dat het voormalige vluchtoord New York typeert. Hier arriveerden en bleven de door de nazi's vervolgden en ze werden een onlosmakelijk deel van de stad.
Het is wat de Duitse regisseur Jan Schütte fascineerde en die fascinatie is de grondslag van zijn film Auf wiedersehen Amerika. Zijn kwaliteit en die van zijn vaste scenarist Thomas Strittmatter is dat zijn speelfilms - Winckelmans Reisen, Drachenfutter en nu ook deze - zoveel simpele alledaagsheid bevatten. ,,We maken films over een man die zijn hond uit laat en niet over de keizer van China'', verklaarde Schütte eens. Zo banaal is Auf Wiedersehen Amerika ook weer niet, maar de strekking klopt. De wat men noemt 'kleine' film volgt drie van oorsprong Poolse joden, een vrouw en twee mannen, op hun eerste reis na dertig jaar Amerika naar het oude continent. Hun dromen en angsten blijken uit de kleinst mogelijke, veeal tragi-komische gebeurtenissen, waarvan de belangrijkste is dat zij noodgedwongen kerstmis in uitgerekend Berlijn doorbrengen. Genovefa raakt er haar tas kwijt, en vindt hem weer terug.
Schüttes film gaat niet over de wereldgeschiedenis en niet over de politiek, maar over mensen die daar een produkt van zijn. Hij tekent ze aandachtig en zorgvuldig en soms met zoveel kennelijke interesse, dat Auf Wiedersehen Amerika bij vlagen al te onspectaculair wordt. Op die momenten is de film documentair noch dramatisch. Maar overheersend zijn de melancholie en de warmte waarmee Schütte - een Duitser, realiseert men zich - de gangen van zomaar drie mensen volgt. Slachtoffers, die hij geen tweede keer slachtoffers laat worden. Ze zijn beschadigd, maar vitaal en als Schütte aan het slot een Amerika toont dat precies op Polen lijkt, heeft men zelfs de indruk dat hij wonden heelt.
1 JUNI 1996